مقدمه

تفسيرهاى نگاشته شده براى قرآن، چه به زبان عربى و چه فارسى و يا زبان ديگر، به لحاظ محتوايى دربر دارنده نكات بسيارى هستند. پژوهش در اين متون تفسيرى ما را به جلوه هاى گوناگون آنها آشنا مى سازد. در اين ميان هر پژوهنده ممكن است با توجه به تخصص خود به يك و يا چند جنبه در اين متون توجه كند. از جمله اين جهتها و روشها، تأمل در يكى از وجوه چهار بعدى ارزش تفسيرها است:
۱. ارزش ادبى تفسير؛
۲. باورهاى عامى كه مفسر داشته و بر اساس آن قرآن را تفسير كرده است؛
۳. عقايد و باورهايى كه متكى بر گرايش دينى و مذهبى مفسر بوده و تأثيرگذار در چگونگى تفسير او شده است؛
۴. علوم و دانشى كه مفسر داشته و به صورت طبيعى صبغه خاصى از تفسير پيدا كرده است.
مجموع اين چهار جهت، به تفسير ويژگى خاصى مى بخشد و پايگاه و جايگاه تفسير را از ديگر تفاسير متمايز مى سازد، اما در اين ميان ارزشهاى ادبى تفسير ابوالفتوح رازى چون ديگر متون منثور، گسترده و پردامنه است و هرگز به يك جنبه محدود و منحصر نمى شود. يكى از دلايل گستردگى موضوعات ادبى در اين تفسير به دانش ابوالفتوح رازى باز مى گردد كه علوم متعددى آموخته و اين علوم را در تفسير خود به كار گرفته است؛ علومى كه به اين تفسير ارزش ادبى بخشيده؛ مانند هنر ترجمه، دانش لغت عربى و فارسى، اشتقاق، بيان، بديع، بلاغت، دستور زبان يا صرف