اسم الکتاب : تفسير پژوهي ابوالفتوح رازي المؤلف : ایازی، سید محمد علی الجزء : 1 صفحة : 124
چون: كليله و دمنه بهرام شاهى و گلستان سعدى و مقامات حميدىِ وصّاف؛ نثر ابوالفتوح امّا با كمى تسامح بينابين است؛ چون كه تفسير وى هم نمونه نثر مرسل و ساده و روان است و هم داراى سجع و فنى است. از سوى ديگر، به طور كلى نثر روض الجنان، نثرى يكپارچه و يكدست نيست؛ نثر روان او يا امثال، اشعار، احاديث و اخبار نبوى و علوى، و كلمات بزرگان به عربى و فارسى آميخته و برخى عبارات، هم به تازى هم به پارسى آمده است. اين نثر در مباحث علمى، لغوى، دستورى و فقهى در تنگنا است و كلام او گاهى فنى و حتى پرپيچ و خم و نازيبا جلوه مى كند، چون ناچار است از واژگان تازى سود برد. به كارگيرى توأم واژگان فارسى، عربى در اين تفسير هنگامى اوج مى گيرد كه به مباحث لغوى و فقهى و كلامى پرداخته مى شود و طبيعى است كه باعث ناشيوايى عبارات گردد. مناسب است در اين زمينه برخى از اين موارد ذكر شود: الف) تكرار فعل و حفظ زوايد در برخى جملات؛ ب) توالى معطوفات؛ ج) توالى و تدارج جمعها (جمعهاى مكسرى كه از قرآن وارد زبان فارسى شده و رايج گرديده است)؛ د) به كار بردن جملات دعايى؛ ه ) تكرار حرف ربط و فعل اسنادى.
ويژگيهاى نثر روض الجنان
تفسير روض الجنان نخستين تفسير فارسى شيعه است كه با نثر ساده و شيوا مخاطبان خود را تحت تأثير قرار داد و كمتر از حد معمول و مرسوم كتب زمان خود واژه هاى عربى را به كار گرفت و به همين دليل با استقبال عموم مردم مواجه شد. اكنون لازم است كه به ويژگيهاى اين نثر اشاره شود: ۱. از ويژگيهايى كه درباره نثر روض الجنان گفته شده آن است كه نثر آن، تقليدى از
اسم الکتاب : تفسير پژوهي ابوالفتوح رازي المؤلف : ایازی، سید محمد علی الجزء : 1 صفحة : 124