(۲)

فرهنگ لغات و مصطلحات تفسير ابوالفتوح رازى [1]

دكتر عسكر حقوقى

يكى از شقوقِ ادب زبان، مطالعه و تحقيق در باب لغات و تركيبات و مصطلحات آن زبان است. بنابر گفته «رنان»، حكيمِ معروف فرانسوى، «زبان محصول مستقيم مشاعر انسانى است؛ مدام مانند خود انسان و مشاعر انسانى در معرض تغيير و تبديل است».
اگر اين نظريه را بپذيريم، به ناچار بايد قبول كنيم كه تنها در بطونِ متونِ ادبى هر زبان و از ميان لهجه هاى محلىِ اقوام و ملل، بايد سرمايه معنوى و ركنِ مليتِ هر ملتى را هر چه بيشتر جست و جو نمود و تنها از اين دو رهگذر به غناى زبان و تدوين فرهنگهاى جامع در صنوف و شقوق مختلف دست يازيد. مرزى كه براى زبان مى توان برگزيد، همان حد و مرزى است كه مورد قبول و اعتقاد گويندگان و نويسندگان آن زبان است. بدين روى، مُداقّه و بررسى در مآخذ و منابع زبان فارسى، محض دسترسى به واژه هاى اصيل و تركيبات دست نخورده و اصطلاحات دست اول، يكى از مهم ترين و مؤثرترين گامهايى است كه بايد براى احياى زبان و غناى آن لازم و ضرورى تلقّى گردد.
به نظرِ اين بنده يكى از مفيدترين اقدامات براى احياى مبانى ملّى آن است كه

[1] جموعه سخنرانيهاى دومين كنگره تحقيقات ايرانى، دانشكده ادبيات و علوم انسانى، به كوشش حميد زرين كوب، چاپخانه دانشگاه مشهد، مرداد ۱۳۵۱ش، ج ۱، ص ۳۶ ـ ۵۶.