چـرا كـه ايـن حـالات و انـفـعالات روحى باعث اختلال و ايجاد دگرگونى در ترشّحات غدد داخلى بدن مادر مى گردد و آثار آن نيز مستقيماً بر جنين تاءثير مى گذارد.

از ايـن رو اسـت كـه بـايد در اين مرحله با دقت و مراقبت كافى ، علاوه بر جنبه بهداشت غذايى و جـسـمـى ، از نـظـر روانـى و اجتماعى نيز مادران باردار را مورد عنايت و توجه قرارداد و موجبات رفـاه ، نشاط و آرامش روانى ايشان را فراهم نمود و با آموزشهاى لازم آنان را به وظايف حساس خـويـش در ايـن دوره آشـنـا سـاخـت تـا جـنين در شرايط مطلوب و مناسبى دوران رشد و نمو خود را سپرى سازد.

د ـ هنگام تولد

تـمام سفارشهايى كه در خصوص تغذيه و رعايت بهداشت روانى و جسمانى مادر در دوره جنينى به عمل مى آيد، براى آن است كه نوزاد با رشدى متناسب پرورش يافته ، به صورت طبيعى و سـالم مـتـولد شـود. پس از اين لحظه است كه نوزاد به عنوان (مورد تربيت ) بطور مستقيم در اختيار مربّى قرار مى گيرد تا او را با برنامه اى منظم و دقيق تحت تعليم و تربيت مورد نظر خويش قرار دهد. به همين سبب (مرحله تولد) اهميت و حساسيت زيادى دارد. در اين ميان ناحيه سر، كـه از حـسـاسترين و در عين حال بزرگترين قسمت اندام نوزاد است ، بيش از هر قسمت ديگرى با آسـيـب مـواجـه مى شود. در نتيجه اگر در هنگام تولد (چه در زايمانهاى طبيعى و چه غير طبيعى ) مـشـكـل خـاصـى پـيـش آيـد و مـراقـبـتـهـاى لازم و ضـرورى اعـمـال نـگـردد، مـمـكـن است صدمات منفى ، زيانبار و جبران ناپذيرى بر نوزاد وارد شود؛ زيرا قسمتهاى حساس بدن او مانند مغز و چشمها، اعصاب و غيره بشدّت در معرض آسيب قرار مى گيرند و در صورت سهل انگارى او را دچار نقص عضو، اختلالات روانى و مشكلاتى از جهت هوش و ادراك و ساير تواناييهاى طبيعى مى سازند.

بـديـهـى اسـت كـه در ايـن صـورت امـر تـربـيـت در مـراحـل بـعـدى مـشـكـل تـر و نـتـايـج آن نـامـطـلوبـتـر خـواهـد بـود. بـعـلاوه ، عـلل بـسـيـارى از مـرگ و مـيـرهـاى نـوزادان در هـنگام تولد و يا بعد از آن را بايد در همين موارد جستجو كرد.

2 ـ بعد از تولد

مـرحـله بـعـد ازتـولد نـيـز خـود بـه دوره هـاى گـونـاگـونـى قابل تقسيم است . اين دوره ها، بنابر نوع ديد و نگرشى كه به موضوع ، محتوا و برنامه هاى تربيت مى شود متفاوت است .

دوره هاى سه گانه رشد

از نـظـر تـعـليـم و تـربـيـت اسـلامـى ، 21 سال اول زندگى انسان ؛ يعنى دوره اصلى رشد و تربيت پذيرى وى ، مورد عنايت فراوانى قرار گرفته و حجم عظيمى از برنامه هاى تربيتى را بـه خـود اخـتـصـاص داده اسـت . بـراى ايـن مـوضـوع ، دلايل چندى را مى توان عنوان كرد. از جمله :

1 ـ اين 21 سال تقريبا دوره اصلى رشد جسمى و روحى اوست .

2 ـ بـه دليـل عـدم اسـتـقـلال فـكـرى و اقـتـصـادى كودك ، تاءثير پذيرى بيشترى از مربّى و بويژه والدين دارد.

ايـن 21 سـال در تـعـليـم و تـربـيـت اسـلامـى بـه سـه دوره هـفت ساله تقسيم شده و در هر دوره جزئيات بسيار دقيق و ظريف مورد توجه قرار گرفته است .

پيامبر اكرم (ص ) در اين باره فرموده است :

(اَلْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنينَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنينَ وَ وَزيرٌ سَبْعَ سِنينَ)(9)

فـرزنـد، هـفـت سـال (آقـا)، هـفـت سـال (فـرمـانـبـردار) و هـفـت سال (وزير) [مشاور و همراه ] است .

از آنـجـا كه حد و مرز معيّنى بين كودكى و نوجوانى وجود ندارد و اين فاصله در طوايف مختلف ، تفاوت دارد و به نژاد، تغذيه ، آب و هوا، عوامل فرهنگى و غيره وابسته است . از اين رو، بهتر ديـديـم كـه مـرحـله بـعد از تولّد را بر اساس گفتار پيامبر گرامى اسلام (ص ) به سه دوره (سيادت )، (اطاعت ) و (وزارت ) تقسيم كنيم :