بگيرد و فديه ندارد و اگر تا ماه رمضان ديگر قضاى آن را نگيرد بايد علاوه بر قضا، براى هر روز، يك مدّ- يك چارك- طعام مثل گندم و جو بدهد و اگر بخواهد نان بدهد قدرى بيشتر بدهد و دادن پول نان، كافى نيست و مصرف آن، فقير غير سيّد است. و اگر مرضش تا ماه رمضان سال آينده طول كشيد قضا ساقط است ولى بايد براى هر روزى يك مدّ طعام بپردازد.

س 60

- در كفّاره جمع كه دسترسى به عبد نيست بدل آن وارد است و يا اصلا ساقط مى‌شود؟.

ج‌

- بدل ندارد و ساقط مى‌شود.

س 61

- زنى به علّت بيمارى، از گرفتن روزه معذور است و تا ماه مبارك آينده قدرت به انجام آن ندارد در اين صورت كفّاره به عهده شوهر است يا زن، در صورتى كه خود زن داراى مستغلّات و درآمد ساليانه است؟.

ج‌

- به عهده زن است و فرق نمى‌كند كه داراى مال باشد يا نباشد.

س 62

- شخصى ده روز قضاء ماه رمضان به ذمّه دارد، از بيستم شعبان شروع به گرفتن روزه مى‌كند در اين صورت عمدا قبل از ظهر يا بعد از ظهر مى‌تواند روزه را افطار نمايد يا نه و هر گاه افطار كرد كفّاره آن قبل از ظهر و يا بعد از ظهر چه مقدار است؟.

ج‌

- قبل از ظهر، افطار روزه قضاء ماه رمضان كفّاره ندارد اگر چه وقت هم تنگ باشد لكن در اين صورت معصيت كرده است ولى بعد از ظهر، كفّاره دارد و كفّاره آن، اطعام ده مسكين است كه بهر مسكينى يك مدّ طعام بدهد و با عجز از آن بايد سه روز روزه بگيرد.

س 63

- در سفر معصيت چنانچه روزه دار روزه خود را عمدا افطار نمايد آيا فقط قضا و كفّاره لازم است يا كفّاره جمع، در هر صورت حكمش را بيان فرمائيد.

ج‌

- افطار عمدى در سفر معصيت، مثل افطار عمدى در حضر است و قضا و كفّاره هر دو لازم است و كفّاره جمع بر او نيست بلى اگر به چيز حرامى افطار كند كفّاره جمع لازم مى‌شود.