واجب بودن و مانند اينها، ولى همه آنها به ريشه‌اى كه در بالا گفتيم باز مى‌گردد.

به هر حال جمله" تَواصَوْا بِالْحَقِ‌" معنى بسيار وسيعى دارد كه هم" امر به معروف و نهى از منكر" را شامل مى‌شود، و هم" تعليم و ارشاد جاهل" و" تنبيه غافل" و" تشويق" و" تبليغ" ايمان و عمل صالح را.

بديهى است كسانى كه يكديگر را به حق سفارش مى‌كنند، خود بايد طرفدار حق و عامل به آن باشند.

در اصل چهارم مساله شكيبايى و" صبر" و استقامت و سفارش كردن يكديگر به آن مطرح است، چرا كه بعد از مساله شناخت و آگاهى، هر كس در مسير عمل در هر گام با موانعى روبرو است اگر استقامت و صبر نداشته باشد هرگز نمى‌تواند احقاق حق كند، و عمل صالحى انجام دهد و يا ايمان خود را حفظ كند.

آرى احقاق حق، و اجراى حق، و اداى حق در جامعه جز با يك حركت و تصميم‌گيرى عمومى و استقامت و ايستادگى در برابر موانع ممكن نيست.

" صبر" در اينجا نيز معنى وسيع و گسترده‌اى دارد كه هم صبر بر اطاعت را شامل مى‌شود، و هم صبر در برابر انگيزه‌هاى معصيت، و هم صبر در برابر مصائب و حوادث ناگوار، و از دست دادن نيروها و سرمايه‌ها و ثمرات‌ [1] با توجه به آنچه در بالا در مورد اين اصول چهارگانه كه به حق جامعترين برنامه حيات و سعادت انسانها است گفته شد روشن مى‌شود كه چرا در روايات آمده است كه" وقتى اصحاب و ياران پيغمبر اكرم ص به يكديگر مى‌رسيدند پيش از آنكه از هم جدا شوند سوره" و العصر" را مى‌خواندند، و محتواى بزرگ‌

[1] در باره حقيقت" صبر" و مراحل و شعب آن بحث مشروحى در جلد اول ذيل آيه 153 سوره بقره داشته‌ايم.