4. على بن ابراهيم، در تفسير خويش در آيه‌ى: «ان الذين آمنوا والذين هادوا....»گويد: (11)

«الصابئون قوم لامجوس و لايهود و لانصارى و لامسلمون و هم يعبدون الكواكب والنجوم.» (12)

صائبان، گروهى هستند كه نه مجوسى و نه يهودى و نه نصرانى و نه مسلمان هستند ايشان، ستاره پرستند.

5. صاحب جواهر، پس از يادكرد ديدگاه «ابن جنيد»در اينكه از «صابئان»جزيه مى‌توان گرفت، مى‌گويد:

«و لاباس به ان كانوا من احدى الفرق الثلاث.» (13)

اگر ايشان در زمره‌ى يكى از گروههاى سه گانه ] =مسيحيان، يهوديان، مجوسيان [باشند، اين ديدگاه پذيرفتنى است.

صاحب جواهر، در ادامه‌ى سخن به يادكرد سخنانى مى‌پردازد كه صابئان را در شمار فرقه‌هاى يادشده قرار داده‌اند. هر چند در آن گفته‌ها ناهمسازيهايى وجود دارد.

سپس، اظهار داشته‌اند:

«و حينئذٍ يتّجه قبول الجزيه منهم.» (14)

بنابراين، پذيرش جزيه از صابئان شايسته مى‌نمايد.

پس از آن، سخنان كسانى را يادآور شده‌اند كه صابئان را به پرستش ستارگان و... متهم ساخته‌اند و سپس افزوده‌اند:

«و عليه يتّجه عدم قبولها منهم.» (15)

بنابراين سخنان، نپذيرفتن جزيه از ايشان موجّه مى‌نمايد.

اما ظاهر سخن ابن جنيد، كه در كتاب «المختلف»علامه حلّى ياد شده است؛ (16)آن است كه صابئان را در پذيرش جزيه، گروهى مستقل از گروههاى سه گانه يادشده قرار داده و نه زير مجموعه‌ى ايشان، و اصولاً همين، بايستى مراد سخن كسانى باشد كه پذيرش جزيه از صابئين را باور دارند، وگرنه در پذيرش جزيه از كيشهاى سه گانه، مخالفت وناهم‌انديشى ميان دو فقيه، رخ نداده است!

جمع‌بندى ديدگاهها

1. در اين مسأله، فقيهان ما اجماع ندارند زيرا اول آن كه ابن جنيد با ديدگاههاى ياد شده، مخالف است و در تحقق اجماع، راى او دخالت دارد و ثانياً: فتواى دانشوران در