173- آيا نسخ در احكام جايز است؟

«نسخ» از نظر لغت به معنى از بين بردن و زائل نمودن است، و در منطق شرع، تغيير دادن حكمى و جانشين ساختن حكم ديگر بجاى آن است، به عنوان مثال:

1- مسلمانان بعد از هجرت به مدينه مدت پانزده ماه به سوى بيت المقدس نماز مى‌خواندند، پس از آن، دستور تغيير قبله صادر شد، و موظف شدند هنگام نماز رو به سوى كعبه كنند.

2- در سوره نساء آيه 15 درباره مجازات زنان زناكار دستور داده شده كه در صورت شهادت چهار شاهد، آنها را در خانه حبس كنند تا زمانى كه مرگشان فرا رسد، يا خداوند راه ديگرى براى آنان مقرر دارد.

اين آيه بوسيله آيه 2 سوره نور نسخ شد و در آن آيه مجازاتشان تبديل به يكصد تازيانه شده است.

در اينجا ايراد معروفى است كه به اين صورت مطرح مى‌شود: اگر حكم اول داراى مصلحتى بوده پس چرا نسخ شده؟ و اگر نبوده چرا از آغاز تشريع گرديده؟ و به تعبير ديگر: چه مى‌شد از آغاز حكم چنان تشريع مى‌گشت كه احتياجى به نسخ و تغيير نداشت؟

پاسخ اين سؤال را دانشمندان اسلام از قديم در كتب خود آورده‌اند و حاصل آن با توضيحى از ما چنين است:

مى‌دانيم نيازهاى انسان گاه با تغيير زمان و شرائط محيط دگرگون مى‌شود و گاه‌