به عبارت روشنتر اراده خدا در زمينه وسعت و تنگى روزى، مشروط به شرائطى است كه بر زندگى انسانها حكم‌فرماست، و تلاشها و كوششها و اخلاصها و فداكاريها، و به عكس سستى و تنبلى و بخل و آلودگى نيتها، نقش تعيين كننده‌اى در آن دارد، به همين دليل قرآن مجيد كراراً انسان را در گرو سعى و كوشش و تلاش و فعاليت خود شمرده، و بهره او را از زندگى به ميزان سعى و تلاشش مى‌داند.

لذا در كتاب‌ وسائل الشيعة در كتاب تجارت و كسب و كار، بابى در زمينه تلاش و كوشش براى تحصيل رزق و روزى عنوان كرده و احاديث متعددى در اين زمينه بيان مى‌دارد، نيز ابواب ديگرى در مذمت «بيكارى»، «پرخوابى»، «تنبلى» در طريق تحصيل نيازمنديهاى زندگى منعقد ساخته است.

از جمله در حديثى كه از امير مؤمنان عليه السلام در اين ابواب نقل شده مى‌خوانيم كه فرمود: «هنگامى كه موجودات در آغاز با هم ازدواج كردند، تنبلى و ناتوانى با هم پيمان زوجيت بستند و فرزندى از آنها بنام «فقر» متولد شد»! [1].

و در حديثى ديگر از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم: «در طلب روزى و نيازهاى زندگى تنبلى نكنيد چرا كه پدران و نياكان ما به دنبال آن مى‌دويدند و آن را طلب مى‌كردند»! [2].

در حديث ديگرى از امام باقر عليه السلام مى‌خوانيم: «من مردى را كه در كار دنيايش تنبل باشد مبغوض مى‌دارم، كسى كه در كار دنيا تنبل باشد (با اينكه ثمره‌اش بزودى نصيب او مى‌شود) در كار آخرتش تنبلتر است» [3].

و نيز از امام موسى بن جعفر عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «خداوند بنده پرخواب را مبغوض مى‌شمرد، خداوند انسان بى‌كار را دشمن مى‌دارد» [4]. [5]

[1]- وسائل الشيعة جلد 12 صفحه 38.

[2]- وسائل الشيعة جلد 12 صفحه 38.

[3]- وسائل جلد 12 صفحه 37.

[4]- وسائل جلد 12 صفحه 37.

[5]- تفسير نمونه 10/ 204