ظاهر اين آيات در بدو نظر چنين مى‌گويد كه آدم نخست از گل تيره رنگى آفريده شد و پس از تكميل اندام، روح الهى در آن دميده شد و به دنبال آن فرشتگان در برابر او به سجده افتادند، بجز ابليس.

طرز بيان اين آيات چنين نشان مى‌دهد كه ميان خلقت آدم از خاك و پيدايش صورت كنونى انواع ديگرى وجود نداشته است.

و تعبير به‌ «ثم» كه در بعضى از آيات فوق آمده و در لغت عرب براى «ترتيب با فاصله» آورده مى‌شود، هرگز دليل بر گذشتن ميليونها سال و وجود هزاران نوع نمى‌باشد، بلكه هيچ مانعى ندارد كه اشاره به فاصله‌هائى باشد كه در ميان مراحل آفرينش آدم از خاك و سپس گل خشك و سپس دميدن روح الهى وجود داشته.

لذا همين كلمه‌ «ثم» درباره خلقت انسان در عالم جنين و مراحلى را كه پشت سرهم طى مى‌كند آمده است، مانند: يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ ... ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ: «اى مردم اگر ترديد در رستاخيز داريد (به قدرت خدا در آفرينش انسان بينديشد) كه ما شما را از خاك آفريديم سپس از نطفه. سپس از خون بسته شده، سپس از مضغه (پاره گوشتى كه شبيه گوشت جويده است) ... سپس شما را به صورت طفلى خارج مى‌سازيم، سپس به مرحله بلوغ مى‌رسيد» (سوره حج آيه 5).

ملاحظه مى‌كنيد كه هيچ لزومى ندارد «ثم» براى يك فاصله طولانى باشد، بلكه همانگونه كه در فواصل طولانى به كار مى‌رود در فاصله‌هاى كوتاه هم استعمال مى‌شود.

از مجموع آنچه در بالا گفتيم چنين نتيجه مى‌گيريم كه آيات قرآن هرچند مستقيماً درصدد بيان مسأله تكامل يا ثبوت انواع نيست، ولى ظواهر آيات (البته در خصوص انسان) با مسأله خلقت مستقل سازگارتر است، هر چند كاملًا صريح نيست اما ظاهر آيات خلقت آدم بيشتر روى خلقت مستقل دور مى‌زند، اما در مورد ساير جانداران قرآن سكوت دارد. [1]

[1]- تفسير نمونه 11/ 86