و گاه به معنى فرشته بزرگى از فرشتگان خاص خدا يا مخلوقى برتر از فرشتگان آمده، مانند تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ: «در شب قدر فرشتگان، و روح، به فرمان پروردگارشان براى تقدير امور نازل مى‌شوند» (آيه 4 سوره قدر) و در (آيه 38 سوره نبأ) نيز مى‌خوانيم‌ يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِكَةُ صَفًّا: «در روز رستاخيز روح و فرشتگان در يك صف قيام مى‌كنند».

و گاه به معنى قرآن يا وحى آسمانى آمده است مانند وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا: «اين گونه وحى به سوى تو فرستاديم، روحى كه از فرمان ما است» (شورى- 52).

و بالاخره زمانى هم به معنى روح انسانى آمده است، چنانكه در آيات آفرينش آدم مى‌خوانيم: ثُمَّ سَوَّاهُ وَ نَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ: «سپس آدم را نظام بخشيد و از روح خود در آن دميد» (آيه 9 سوره سجده).

و همچنين‌ فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ: «هنگامى كه آفرينش آدم را نظام بخشيدم و از روحم در او دميدم براى او سجده كنيد» [1] (آيه 29 سوره حجر).

3- اكنون سخن در اين است كه منظور از روح در آيه مورد بحث چيست؟ اين كدام روح است كه جمعى كنجكاو از آن سؤال كردند و پيامبر صلى الله عليه و آله در پاسخ آنها فرمود: «روح از امر پروردگار من است و شما جز دانش كمى نداريد»؟!

از مجموع قرائن موجود در آيه و خارج آن چنين استفاده مى‌شود كه پرسش كنندگان از حقيقت روح آدمى سؤال كردند، همين روح عظيمى كه ما را از حيوانات جدا مى‌سازد و برترين شرف ما است، و تمام قدرت و فعاليت ما از آن سرچشمه مى‌گيرد و به كمكش زمين و آسمان را جولانگاه خود قرار مى‌دهيم، اسرار علوم را مى‌شكافيم و به اعماق موجودات راه مى‌يابيم، مى‌خواستند بدانند حقيقت اين اعجوبه عالم آفرينش چيست؟

[1]- اضافه روح در اينجا به خدا اضافه تشريفى است، و منظور يك روح بزرگ و مقدس الهى است، كه خدا به آدميان بخشيده است.