88- آيا معاد جسمانى است يا روحانى؟

منظور از معاد جسمانى اين نيست كه تنها جسم در جهان ديگر بازگشت مى‌كند، بلكه هدف اين است كه روح و جسم تواماً مبعوث مى‌شود، و به تعبير ديگر بازگشت روح مسلم است، گفتگو از بازگشت جسم است.

جمعى از فلاسفه پيشين تنها به معاد روحانى معتقد بودند و جسم را مركبى مى‌دانستند كه تنها در اين جهان با انسان است، و بعد از مرگ از آن بى‌نياز مى‌شود، آن را رها مى‌سازد و به عالم ارواح مى‌شتابد.

ولى عقيده علماى بزرگ اسلام اين است كه معاد در هر دو جنبه روحانى و جسمانى صورت مى‌گيرد، در اينجا بعضى مقيد به خصوص جسم سابق نيستند، و مى‌گويند: خداوند جسمى را در اختيار روح مى‌گذارد، و چون شخصيت انسان به روح او است اين جسم جسم او محسوب مى‌شود!

در حالى كه محققين معتقدند همان جسمى كه خاك و متلاشى گشته، به فرمان خدا جمع‌آورى مى‌شود، و لباس حيات نوينى بر آن مى‌پوشاند، و اين عقيده‌اى است كه از متون آيات قرآن مجيد گرفته شده است.

شواهد معاد جسمانى در قرآن مجيد آن قدر زياد است كه به طور يقين مى‌توان گفت: آنها كه معاد را منحصر در روحانى مى‌دانند كمترين مطالعه‌اى در آيات فراوان معاد نكرده‌اند وگرنه جسمانى بودن معاد در آيات قرآن به قدرى روشن است كه جاى هيچ‌گونه ترديد نيست.