اسم الکتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 253
گذشته از همه اينها سيره مسلمين همواره بر اين بوده كه هنگام تلاوت قرآن بسم
الله را در آغاز هر سورهاى مىخواندند، و متواتراً نيز ثابت شده كه پيامبر صلى
الله عليه و آله آن را نيز تلاوت مىفرمود، چگونه ممكن است چيزى جزء قرآن نباشد و
پيامبر و مسلمانان همواره آن را ضمن قران بخوانند و بر آن مداومت كنند.
و اما اينكه بعضى احتمال دادهاند كه بسم الله آيه مستقلى باشد كه جزء قرآن
است اما جزء سورهها نيست، احتمال بسيار سست و ضعيفى به نظر مىرسد، زيرا مفهوم و
محتواى بسم الله نشان مىدهد كه براى ابتدا و آغاز كارى است، نه اينكه خود يك
مفهوم و معنى جدا و مستقل داشته باشد، در حقيقت اين جمود و تعصب شديد است كه ما
بخواهيم براى ايستادن روى حرف خود هر احتمالى را مطرح كنيم و آيهاى را همچون بسم
الله را كه مضمونش فرياد مىزند سرآغازى است براى بحثهاى بعد از آن، آيه مستقل و
بريده از قبل و بعد بپنداريم.
تنها ايراد قابل ملاحظهاى كه مخالفان در اين رابطه دارند اين است كه مىگويند
در شمارش آيات سورههاى قرآن (بجز سوره حمد) معمولًا بسم الله را يك آيه حساب
نمىكنند، بلكه آيه نخست را بعد از آن قرار مىدهند.
پاسخ اين سؤال را «فخر رازى» در تفسير كبير به روشنى داده است آنجا كه
مىگويد: هيچ مانعى ندارد كه بسم الله در سوره حمد به تنهائى يك آيه باشد و در
سورههاى ديگر قرآن جزئى از آيه اول محسوب گردد. (بنابراين مثلا در سوره كوثر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ إِنَّا
أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ» همه يك آيه
محسوب مىشود).
به هر حال مسأله آن قدر روشن است كه مىگويند: يك روز معاويه در دوران حكومتش
در نماز جماعت بسم الله را نگفت، بعد از نماز جمعى از مهاجران و انصار فرياد زدند اسرقت ام نسيت؟: «آيا
بسم الله را دزديدى يا فراموش كردى»؟ [1][2]
[1]- بيهقى جزء دوم صفحه 49- حاكم نيز
در مستدرك جزء اول صفحه 233 اين حديث را آورده و آن را حديث صحيح شمرده.