اسم الکتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 108
بدون شك
«بداء» به اين معنى در مورد خداوند معنى ندارد و هيچ آدم عاقل و دانائى ممكن نيست
احتمال بدهد كه مطلبى بر خدا پوشيده باشد، و سپس با گذشت زمان بر او آشكار گردد،
اصولا اين سخن كفر صريح و زنندهاى است، و لازمه آن نسبت دادن جهل و نادانى به ذات
پاك خداوند است، و ذات او را محل تغيير و حوادث دانستن، حاشا كه شيعه اماميه چنين
احتمالى را درباره ذات مقدس خدا بدهند.
آنچه شيعه از
معنى «بداء» اعتقاد دارد و روى آن اصرار و پافشارى مىكند و طبق آنچه در روايات
اهل بيت عليهم السلام آمده ما عرف اللَّه حق معرفته من لم
يعرفه بالبداء: «آن كس كه خدا را با «بداء» نشناسد او را درست نشناخته است» اين است
كه:
بسيار مىشود
كه ما طبق ظواهر علل و اسباب، احساس مىكنيم كه حادثهاى به وقوع خواهد پيوست و يا
وقوع چنين حادثهاى به يكى از پيامبران خبر داده شده، در حالى كه بعداً مىبينيم
آن حادثه واقع نشد، در اين هنگام مىگوئيم «بداء» حاصل شد، يعنى آنچه را به حسب
ظاهر، ما واقع شدنى مىديديم و تحقق آن را قطعى مىپنداشتيم خلاف آن ظاهر شد.
ريشه و علت
اصلى اين معنى اين است كه گاهى آگاهى ما فقط از علل ناقصه است، و شرائط و موانع را
نمىبينيم و بر طبق آن قضاوت مىكنيم، و بعد كه به فقدان شرط، يا وجود مانع برخورد
كرديم و خلاف آنچه پيشبينى مىكرديم تحقق يافت متوجه اين مسائل مىشويم.
همچنين گاه
پيامبر يا امام از «لوح محو و اثبات» آگاهى مىيابد كه طبعاً قابل تغيير و دگرگونى
است، و گاهى با برخورد به موانع و فقدان شرائط تحقق نمىپذيرد.
براى روشن
شدن اين حقيقت بايد مقايسهاى بين «نسخ» و
«بداء» به عمل آيد:
مىدانيم كه
نسخ احكام از نظر همه مسلمانان جايز است، يعنى ممكن است حكمى در شريعت نازل شود و
مردم نيز چنان تصور كنند كه اين حكم هميشگى و ابدى است، اما پس از مدتى نسخ آن حكم
به وسيله شخص پيامبر صلى الله عليه و آله اعلام گردد، و حكم ديگرى جاى آن را بگيرد
(همانگونه كه در داستان تغيير قبله، در تفسير وفقه و تاريخ خواندهايم).
اسم الکتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 108