ممكن است؛ انسانهايى را كه يك دست، يا دو دست، يا يك پا و حتّى دو پا، يا يك چشم، يا دو چشم، يا يك كليه، يا يك گوش، يا دو گوش، و مانند آن را نداشته‌اند بارها در اجتماع ديده‌ايم، كه به زندگى خود سالهاى سال ادامه مى‌دهند؛ امّا اگر سر كسى را از بدنش جدا كنند، مختصرى دست و پا مى‌زند كه آن را به «حركت مذبوحانه» تعبير مى‌كنند و پس از چند دقيقه زندگى‌اش خاتمه مى‌پذيرد؛ زيرا سر، مركز فرماندهى بدن است، و همه دستورات از آنجا صادر مى‌شود.

صبر نيز نسبت به جسمِ ايمان، موقعيّت سر را دارد، كه بدون آن ادامه حيات ايمان امكان‌پذير نيست، امّا ادامه حيات ايمان با فقدان ساير اعمال و صفات اخلاقى، هر چند بطور ناقص، ممكن است.

آيا تصويرى بهتر، گوياتر، و واقعى‌تر از آنچه در حديث فوق آمده، سراغ داريد!

حقيقت صبر و استقامت‌

برخى از مردم تصوّر نادرستى از «صبر» دارند، و آن را به «نشستن و دست روى دست گذاشتن» و «رها كردن فعّاليّت و تلاش» تفسير مى‌كنند، همانگونه كه برخى تصوير نادرست ديگرى از آن ارائه داده، و آن را به «تسليم شدن در مقابل هر ظلم و ستمى» معنى كرده‌اند!

امّا صبرى كه جايگاه خاص و ويژه آن در بحث قبل گذشت، هيچ يك از اين تفسيرها را بر نمى‌تابد. شاهد اين مطلب آيه شريفه 250 سوره بقره است:

وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ‌

و هنگامى كه (طالوت و ياران با استقامتش) در برابر جالوت و سپاهيان او قرار گرفتند، گفتند: پروردگارا! پيمانه شكيبايى و استقامت را بر ما بريز! و قدمهاى ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعيّت كافران، پيروز بگردان!