ثانياً- دانشمندانى كه تمام تلاش و كوشش آنها براى جامعه است و جز رضاى خدا چيز ديگرى مدّ نظر آنها نيست و به تعبير حضرت على عليه السلام «عالم ربّانى» اند، همواره زنده‌اند و داراى حيات معنوى مى‌باشند، حتّى پس از مرگشان! زيرا ياد و خاطره و افكار و آثار و تعليمات و شاگردان آنها مى‌مانند و اينها باعث مى‌شود كه مردم هرگز آنها را فراموش نكنند.

نتيجه اين كه، حيات و مرگ هر چيزى از نظر اسلام به آثار و بركات آن است. آنچه آثار و بركاتى دارد، هر چند به ظاهر مرده باشد، از نظر اسلام داراى حيات و زندگى است. و آنچه آثار و بركاتى ندارد، هر چند زنده باشد، از ديدگاه اسلام مرده است.

بدين جهت، در فرهنگ اسلام به كسانى كه حرف حق را نمى‌شنوند كر گفته مى‌شود، هر چند از نظر ظاهرى و پزشكى گوش آنها سالم باشد؛ و به كسانى كه حقايق را نمى‌بينند كور گفته مى‌شود، هر چند چشم آنها هيچ عيب و ايراد ظاهرى نداشته باشد.

انواع مردم در برخورد با آيات الهى‌

مردم در برخورد با آيات الهى بر سه دسته‌اند:

1- دسته اوّل كسانى هستند كه فقط الفاظ قرآن مجيد را مى‌خوانند، و چيزى جز تلاوت و قرآئت قرآن نمى‌فهمند، و از مفهوم و مضمون آن هيچ بهره‌اى نمى‌برند؛ مانند آن حاكم ظالمى كه مشغول خواندن زيارت عاشورا بود؛ سيّد بى‌گناهى را نزدش آوردند، او براى اين كه زيارتش قطع نشود، در حالى كه مشغول خواندن جمله صد لعن بود و مى‌گفت: «اللَّهُمَّ الْعَنْ اوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ...» اشاره كرد كه گردن آن سيّد مظلوم را بزنند! او در حقيقت به خودش هم لعن و نفرين مى‌كرد، امّا نمى‌فهميد.

2- دسته دوم كسانى كه آيات قرآن را قرائت مى‌كنند، و به معنى و مضمون آن هم توجّه دارند؛ امّا فهم و درك آنها از مفاهيم بلند آيات الهى، سطحى است و به عمق آن‌