مى‌كنند شريك و سهيم خواهد بود، بدون آن كه از گناه آنان چيزى كاسته شود! [1]

آرى، با تحقّق اين دو امر، امكان پاكدامنى در عصر فساد و فحشاء نيز وجود خواهد داشت.

عذاب مضاعف يعنى چه؟

خداوند متعال پس از طرح صفات ششم و هفتم و هشتم عبادالرّحمن در آيه 68 سوره فرقان- كه بحث آن به صورت مشروح گذشت- در آيه بعد، «عذاب مضاعف» را براى كسانى كه مرتكب عمل منافى عفّت، يا ريختن خون انسان بى‌گناه، يا شرك و بت پرستى شده‌اند، مطرح كرده است، منظور از «عذاب مضاعف» چيست؟

آيا ممكن است خداوند عادل، مجرمى را به خاطر يك جرم دو بار مجازات كند؟

آيا آيه فوق با آنچه در آيه شريفه 160 سوره انعام آمده سازگارى دارد؟ كه خداوند مى‌فرمايد:

وَ مَنْ جَآءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى‌ إِلَّا مِثْلَهَا وَ هُمْ لَايُظْلَمُونَ‌ [2]

و هر كس كار بدى انجام دهد، جز به مانند آن كيفر نخواهد ديد، و ستمى بر آنها نخواهد شد!

علما و مفسّران در پاسخ اين سؤال و براى رفع اين شبهه، تفسيرهاى مختلفى از آيه مورد بحث ارائه كرده‌اند كه به دو نمونه آن اشاره مى‌كنيم:

الف- كيفر گناهان مضاعف در دنيا، مضاعف نيست؛ ولى در جهان آخرت مضاعف است؛ مثلًا، اگر شخصى كه آلوده به شرب خمر است و بارها شراب خورده، و تمام دفعاتى كه مرتكب شرب خمر شده نزد حاكم شرع ثابت شود، براى هر مرتبه او را يك بار شلاق نمى‌زنند، بلكه براى تمام آنها يك حد بر او جارى مى‌نمايند. يا

[1]. بحارالانوار، جلد 2، صفحه 24، حديث 75.

[2]. شبيه به اين مضمون در آيه 40 سوره فاطر، و 84 سوره قصص نيز آمده است.