شرك پنهان‌

آلودگان به شرك پنهان- همانگونه كه اشاره شد- كم نيستند! و گاه انسان در تمام عمر آلوده به اين نوع شرك است در حالى كه خيال مى‌كند در صفّ موحّدان قرار دارد! واى به حال مسلمانى كه پس از مرگ متوجّه اين حقيقت تلخ و دردناك شود.

آيه 106 سوره يوسف، كه در مورد شرك خفىّ و پنهان سخن مى‌گويد، پشت انسان را مى‌لرزاند، و انسان را به وحشت مى‌اندازد. خداوند متعال در اين آيه شريفه مى‌فرمايد:

وَ مَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ‌

و بسيار از آنها كه مدّعى ايمان به خدا هستند، مشركند.

براى روشن‌تر شدن مضمون اين آيه شريفه، بايد سيرى كوتاه در شاخه‌هاى مختلف توحيد داشته باشيم:

1- توحيد در عبادت:

اين شاخه توحيد بدان معنى است كه انسان فقط سر بر آستان خداوند بسايد، و تنها در پيشگاه با عظمت او سجده كند؛ بنابراين، سجده در مقابل غير خدا، چه پيامبر باشد، يا اهريمن، يا بت ساخته شده از سنگ و چوب، يا غير آن، همه شرك محسوب مى‌شود. البتّه اين شرك جلى (آشكار) است كه شرح آن گذشت.

2- توحيد در اطاعت:

منظور از توحيد در اطاعت اين است كه فقط و فقط فرمان خداوند را گردن نهيم، و تنها گوش به اوامر و نواهى او فرا دهيم. شرك در اين شاخه، بدان معنى است كه غير خدا را در كنار خدا مطاع و واجب الاطاعه بدانيم.

امام باقر عليه السلام در تفسير آيه مورد بحث فرمودند:

«شِركُ طَاعَةٍ وَ لَيْسَ شِرْكُ عِبَادَةٍ [1]؛ منظور از شرك در آيه مذكور شرك در طاعت است، نه‌ شرك در عبادت.»

[1]. تفسير البرهان، جلد 2، صفحه 274.