«يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهَاناً؛ عذاب او در قيامت مضاعف مى‌گردد، و هميشه با خوارى در آن خواهد ماند.»

سؤال: چرا عذاب و مجازات چنين افرادى در روز قيامت چند برابر خواهد بود؟

پاسخ: ظاهراً علّتش اين است كه اين نوع گناهان كه جنبه اجتماعى و عمومى دارد، باعث تشويق ديگران به گناه مى‌شود. و مشوّقان به كارى- چه نيك و چه بد- در جزاى آن شريك هستند. اگر آن كار حرام باشد و كسى بر اثر تشويق او مرتكب آن شود، در گناه او شريك است. و اگر مشوّق كار حلالى باشد، كسى كه بر اثر تشويق او مرتكب آن كار شده، در ثواب او شريك است.

بر همين اساس، در روايتى از پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله آمده است:

هر كس سنّت نيك و حسنه‌اى بنا نهد، تا زمانى كه به آن سنّت عمل مى‌شود، مؤسّس در ثواب تمام كسانى كه به آن عمل مى‌كنند شريك است. و هر كس سنّت زشت و سيّئه‌اى پى ريزى كند، تا زمانى كه به آن عمل مى‌شود، مؤسّس در گناه تمام كسانى كه به آن سنّت عمل مى‌نمايند شريك است؛ بدون اين كه چيزى از ثواب و گناهان انجام دهندگان آن كسر شود! [1]

إِلَّا مَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صَالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَ كَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً

مگر كسانى كه توبه كنند و ايمان آوردند و عمل صالح انجام دهند، كه خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى‌كند؛ و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است!

با اين كه مجازات مشركان و قاتلان و زانيان سنگين و چند برابر و خوار كننده است، ولى خداوند راه بازگشت و جبران را براى آنها باز گذاشته، و اجازه جبران به آنها داده است. بدين جهت، كسانى (از اين سه طايفه) كه توبه كنند و ايمان بياورند و اعمال صالح انجام دهند، استثنا كرده است.

[1]. ميزان الحكمة، باب 1896، حديث 9113.