اگر شما شخصى را مشاهده كنيد كه سخنرانى زيبايى در مورد حرمت شرب خمر و مضرّات و زيانهاى آن مى‌نمايد ولى پس از سخنرانى جام شرابى را سر بكشد، آيا نمى‌گوييد كه اين شخص خود را مسخره كرده است!؟

2- معنى جمله‌ «أَصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ» اين است كه عذاب جهنّم به سمت ما مى‌آيد و شعله‌هاى سوزان آن به سوى ما در حركت است، آن را از ما بر طرف كن! آيا جهنّم به سوى ما مى‌آيد؟

بله، هيزمهاى آتش جهنّم اطراف ما را فرا گرفته و با كمترين جرقه‌اى آتش خواهد گرفت. هواى نفس از يك سو، وسوسه‌هاى شيطان از سوى ديگر، عوامل تحريك كننده شهوت، كه متأسّفانه در زمان ما از در و ديوار مى‌بارد و تمام جامعه را فرا گرفته از سوى سوم، همه شعله‌هاى آتش جهنّم است كه هر لحظه امكان دارد دامنگير ما شود. بايد با تضرّع و استغاثه و دعا و اجتناب از عوامل مذكور، از خدا بخواهيم اين شعله‌هاى آتش را از ما دور نمايد.

3- كلمه «غراما» و «غريم» از يك ريشه گرفته شده‌اند. غريم به معناى طلبكار است و جمع آن «غرماء» مى‌باشد، معنى ريشه اصلى «غرام» و «غريم» ماندگار بودن است؛ به چيزى كه انسان را رها نمى‌كند «غريم» گفته مى‌شود. و علّت اين كه به طلبكار غريم گفته شده اين است كه تا طلب خود را نگيرد بدهكار را رها نمى‌كند.

«غريم» به عشق سوزان نيز اطلاق شده است. در زبان عرب از كلمه عشق كم استفاده مى‌شود و به جاى آن «غريم» گفته مى‌شود، و علّت اين كه به عشق آتشين و سوزان غريم گفته مى‌شود اين است كه چنين عشقى ماندگار است و عاشق را رها نمى‌كند.

نتيجه اين كه، «غراما» به معناى ثابت و ماندگار و چيزى كه همواره ملازم انسان است مى‌باشد.

عبادالرّحمن مى‌گويند: «پروردگارا! عذاب جهنّم را از ما برطرف كن و به ما توفيق ده كه عوامل آن را از خود دور كنيم؛ چرا كه عذاب جهنّم سخت و ماندگار است و