ارتباط آيات مَثَل با آيات پيشين‌

شايد ذكر اين دو مَثَل به تناسب آيات قبلى است كه در آنها كلمه طيّبه‌اى از خداوند و كلمه خبيثه‌اى از شيطان نقل شده و مضامين و مفاهيم بلندى در آن مطرح گرديده است؛ چه اينكه خداوند در آيه 22 سوره ابراهيم فرموده است: «وَ قالَ الشَّيْطانُ لَمَّا قُضِىَ الْأمْرُ انَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعَدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُكُمْ فَاخْلَفْتُكُمْ وَ ما كانَ لى عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ الَّا انْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لى فَلا تَلُومُونى وَ لُومُوا انْفُسَكُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَ ما انْتُمْ بِمُصْرِخِىّ انّى كَفَرْتُ بِما اشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ انَّ الظَّالِمينَ لَهُمْ عَذابٌ اليمٌ»؛

و شيطان، [در روز قيامت‌] هنگامى كه كار تمام مى‌شود، [و بهشتيان و جهنّميان مشخّص مى‌شوند] مى‌گويد: «خداوند به شما وعده حق داد؛ و من به شما وعده [باطل‌] دادم. و تخلّف كردم. من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اينكه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد؛ بنابراين، مرا سرزنش نكنيد؛ خود را سرزنش كنيد. نه من فريادرس شما هستم و نه شما فريادرس من، من نسبت به شرك شما درباره خود- كه از قبل داشتيد و اطاعت مرا هم رديف اطاعت خدا قرار داديد- بيزار و كافرم!» مسلّماً ستمكاران عذابى دردناك دارند!

بايد توجّه داشت كه در آيه شريفه فوق دو كلام نقل شده است: يكى كلام و گفتار و وعده خداوند كه بدان عمل شده است و اين نمونه‌اى از كلمه طيبه است و ديگرى وعده باطل شيطان كه از آن تخلّف شده و آن كلمه خبيثه است.

بنابر آيه شريفه و به مقتضاى عدالت الهى، پيروان شيطان در پذيرش دعوت او مجبور نيستند، بلكه مختارند و با ميل و اراده خود در پى شيطان حركت مى‌كنند.

به همين جهت، شيطان خود آنها را سزاوار سرزنش مى‌داند؛ زيرا انسان‌ها با علم به پليدى شيطان پيرو او مى‌شوند.

مگر انسان سابقه شيطان را در برخورد با پدر خويش، آدم، نمى‌دانست كه‌