سلب مى‌كند، بنابراين؛ گمراهى به معناى سلب توفيق است. [1]

علّت اختلاف مفسّران در تفسير «هدايت و ضلالت» در قرآن مجيد ظاهراً بدين جهت است كه معناى اين دو كلمه براى آنها پيچيده و دشوار است. بنابراين؛ با توضيحى درباره اين دو واژه، بايد مشكل حلّ شود.

معناى هدايت و ضلالت‌

به اين مثال توجّه كنيد: دانه‌هاى شفّاف، سالم و حيات‌بخش باران از آسمان نازل مى‌شود و بر سراسر كره زمين مى‌بارد، خورشيد عالم‌گير نيز با نور پاك و نيروبخش خود بر همه زمينها مى‌تابد. اينها هر دو رحمت الهى است؛ ولى محصول زمين‌هايى كه از اين دو رحمت الهى بهره‌مند شده‌اند، يكسان نيست.

در زمين‌هاى شوره‌زار، خار مى‌رويد و در زمينهاى ديگر، گل و گياه سبز مى‌شود! آيا سبب اين اختلاف باران و خورشيدند يا شوره‌زارى زمين؟

شكّى نيست كه اشكال از زمين است. اگر به جاى تخم خار در آن زمين، تخم گل نهاده يا پاشيده مى‌شد، اين خارستان، گلستان مى‌شد؛ پس اگر گفته شود: باران در اين زمين خار رويانده است؛ معنايش اين نيست كه باران خارآفرين بوده است، بلكه ايراد از خود زمين است.

مسأله هدايت و ضلالت هم درست به همين شكل است. باران رحمت الهى به وسيله پيامبر صلى الله عليه و آله بر همه قلبها باريدن گرفت و همه به آواى ملكوتى قرآن گوش فرا دادند. كسانى كه قبلًا زمين دلشان را آماده كرده بودند، هدايت شدند و كسانى كه شوره‌زار دل را به زلال ايمان نشسته بودند و مستعد نشده بودند، گمراه شدند.

خود آيات قرآن نيز اين مدّعاً را تأييد مى‌كند؛ مثلًا در آيه دوّم سوره بقره‌

[1]- تفسير نمونه، جلد 1، صفحه 152.