همسرم قبل از اين كه دين و ايمان آنها را محكم كنم، آنها را به خارج فرستادم تا علم و دانش آنها بيشتر و معرفت آنها كامل‌تر گردد؛ ولى اكنون برگشته‌اند و عاطفه و رحم را به دست فراموشى سپرده‌اند و تنها به پول و منافع مادّى مى‌انديشند. (وَ ما ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَ لَكِنْ انْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ) [1] لطف و رحمت خداوند نسبت به بندگانش، بسان باران است كه بر همه زمين‌ها جارى مى‌شود، ولى در يك زمين گل و گياه مى‌رويد و در زمين ديگر، خار و خاشاك. اشكالى بر باران نيست، بلكه اشكال از خود زمين است. انوار هدايت الهى نيز هيچ كاستى و نقصى ندارد، بلكه اشكال و نقص از قلوب ما انسانهاست.

بنابراين، يكى ديگر از فلسفه‌هاى بلاها، عكس العمل افعال و كارهاى خود انسان است. البتّه فلسفه‌هاى ديگر نيز وجود دارد كه به همين دو مورد بسنده مى‌گردد.

[1]- آيات زيادى به اين مضمون در قرآن مجيد ذكر شده است از جمله آيات 57 سوره بقره؛ 117 سوره آل عمران؛ 9، 16، 162 و 177 سوره اعراف؛ 70 سوره توبه و 44 سوره يونس نيز به همين مضمون است.