از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمده است كه:

«إنَّما الأعْمالُ بِالنِّيّاتِ، وَلِكُلِّ امْرِى‌ءٍ مانَوى‌

؛ هر عملى بستگى به نيّت فرد دارد، وبهره هر كس براساس نيّتى است كه در عمل دارد». [1]

در توضيح اين حديث آمده است؛ آن كس كه براى خدا جهاد كند اجرش بر خداوند بزرگ است، و كسى كه براى متاع دنيا حتّى نيّت به دست آوردن «عقال» (طناب كوچكى كه پاى شتر را با آن مى‌بندند) پيكار كند، بهره‌اش فقط همان است.

اينها همه به خاطر آن است كه «نيّت» هميشه به عمل شكل مى‌دهد، آن كس كه براى خدا كارى انجام مى‌دهد، تمام تلاشش اين است كه مردم از آن بهره بيشترى گيرند، ولى كسى كه براى تظاهر و رياكارى عملى انجام مى‌دهد، به بهره‌گيرى نيازمندان اهمّيت نمى‌دهد.

جامعه‌اى كه به رياكارى عادت كند، نه فقط از خدا و اخلاق حسنه و ملكات فاضله دور مى‌شود، بلكه تمام برنامه‌هاى اجتماعى او از محتوا تهى مى‌گردد.

روايات در نكوهش ريا بسيار زياد است. پيامبراكرم صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد:

«سَيَأْتي عَلى النّاسِ زمانٌ تَخْبثُ فيهِ سَرائِرُهُمْ، وَتَحْسُنُ فِيهِ عَلانِيَتَهُم، طَمَعاً في الدُّنْيا، لايُريدونَ بِهِ ما عِنْدَ رَبِّهِمْ، يَكُونُ دِينُهُمْ رِياءاً، لايُخالِطُهُمْ خَوْفٌ، يَعُمُّهُمُ اللَّهُ بِعِقابٍ، فَيَدْعُونَهُ دُعاءَ الغَريقِ فَلايَستَجيبُ لَهُمْ‌

؛ زمانى بر مردم فرا مى‌رسد كه به خاطر طمع در دنيا باطنهاى آنها زشت و آلوده و ظاهرشان زيبا مى‌شود، اين در حالى است كه علاقه‌اى به پاداشهاى پروردگارشان ندارند، دين آنها ريا مى‌شود، و ترس خدا، در دل آنها از بين مى‌رود، خداوند همه آنها را به عذاب سختى گرفتار مى‌كند، و هرقدر خدا را مانند شخص غريق بخوانند، هرگز دعايشان مستجاب نمى‌شود». [2]

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

«إنَّ المُرائى يُدْعى‌ يَوْمَ القِيَامَةِ بِأربعةِ أسْماء: يا كافِرُ! يا فاجِرُ! يا غادِرُ يا خاسِرُ! حَبِطُ عَمَلُكَ، وَبَطَلَ أجْرُكَ، فَلا خَلاصَ لَكَ الْيَوم، فَالْتَمِسْ أجْرَك مِمَّن كُنْتَ تَعْمَلُ لَهُ‌

؛ شخص ريا كار در روز قيامت با چهار نام صدا زده مى‌شود: اى كافر!

[1] ميزان الحكمه، ج 10، ص 277؛ وسائل‌الشيعه، ج 1، ص 35، ابواب مقدّمات العبادات باب 5، ح 10.

[2] اصول كافى، ج 2، باب الرياء، ح 14.