كلمه عَرَضْ معمولًا به مال و متاع دنيا گفته مى‌شود و علّتش اين است كه واقعاً عارضى است و دوامى ندارد و زايل مى‌شود و مطابق فرمايش پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله غنا و بى‌نيازى از كثرت مال وثروت حاصل نمى‌شود بلكه غناى حقيقى، غناى نفس است.

اين مسأله در زندگى افراد بسيار مهم است، چرا كه ما افراد زيادى را مى‌بينيم كه اموال زيادى دارند ولى باز هم حريص هستند، شب و روز تلاش مى‌كنند ولى نه خودشان از زندگى خود استفاده‌اى مى‌برند و نه ديگران از اموالشان خيرى مى‌بينند، هرچه به دست مى‌آورند باز از فقر مى‌نالند. در مقابل افرادى را مى‌بينيم كه چيزى از مال دنيا ندارند ولى بى‌اعتنا و بى‌تفاوت هستند. بنابراين آنچه انسان را بى‌نياز مى‌كند، غناى نفس است و آنچه انسان را نيازمند و فقير مى‌كند، فقر نفسانى است.

نقل شده است كه روزى بهلول به سراغ هارون رفته و يك پول سياه در دست هارون گذاشت، هارون گفت: اين چيست؟ بهلول گفت: نذر كرده‌ام اگر مشكلم حل شود صدقه‌اى به فقيرى بدهم و هر چه فكر كردم فقيرتر از تو پيدا نكردم.

اين اشخاص ظاهرشان غنى است امّا باطنشان يك دنيا فقر است و در مقابل افرادى هستند كه دستشان تهى است، اما باطن آنها بى‌نياز است.

ريشه‌هاى فقر معنوى:

عوامل و ريشه‌هاى فقر معنوى عبارتند از:

1. آرزوهاى دور و دراز كه سبب مى‌شود خود را هميشه نيازمند ببيند.

2. وابستگى به دنيا كه انسان را گرسنه نگه مى‌دارد، در مقابل زهد كه غناى نفس است.

3. فراموش كردن آخرت، كه خيال مى‌كند هر چه هست همين دنياست.

4. چيزى را ارزشمندتر از پول نمى‌داند و حال آنكه بزرگى نفس، آبرو و شخصيّت، استقلال وجودى و آرامش وجدان از پول بالاترند، ولى بعضى آبرو را فداى پول و مال مى‌كنند. امام على عليه السلام در خطبه همّام مى‌فرمايد:

«عَظُمَ الخالقُ فى‌