مرحله سوم: اين درد درون جان انسان هم اثر گذاشته و باور انسان عوض مى‌شود كه كار بد در نظرش افتخار و نشانه شخصيّت و تمدّن و كار خوب در نظرش بى ارزش مى‌شود. اين مراحل سه گانه منحصر به امر به معروف و نهى از منكر نيست، بلكه در تمام گناهان اين مراحل وجود دارد و انسان قدم به قدم به گناه نزديك مى‌شود؛ اوّل بى‌تفاوت شدن است كه براى او گناه يا ثواب فرقى نمى‌كند، دوم كم كم جبهه‌گيرى كرده و دعوت به عصيان ونهى از اطاعت مى‌كند، سوم كار به جايى مى‌رسد كه تشخيص او عوض مى‌شود و گناه را فضيلت مى‌داند، اين مرحله‌اى است كه بازگشت از آن مشكل است، چون پل‌هاى پشت سرش را خراب كرده است. اين همان چيزى است كه در تعبير جالبى از امام على عليه السلام آمده است:

«فَمَن لَم يَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْرُوفاً وَلَم يُنكِرْ مُنكَراً، قُلِبَ فَجُعِلَ أعلاهُ أسفَلَهُ، وَاسفَلُهُ أعْلَاهُ‌

؛ آن كس كه حتّى با قلبش به طرفدارى از نيكيها و مبارزه با منكرات برنخيزد، قلبش واژگون و بالاى آن پايين و پايين آن بالا مى‌شود (يعنى حسّ تشخيص نيك و بد را از دست داده و آنها را وارونه تشخيص خواهد داد و ارزشها و ضدّ ارزشها در فكرش جابجا مى‌شود، چون چنين عادت كرده است)». [1]

اين حالت گاهى براى يك فرد و گاهى براى جامعه پيدا مى‌شود. قرآن مى‌فرمايد:

« «أَحَاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»؛ آثار گناه سراسر وجودشان را بپوشاند، آنها اهل آتش هستند؛ و جاودانه در آن خواهند ماند». [2]

[1] نهج‌البلاغه، كلمات قصار، 375.

[2] بقره، آيه 81.