من كه به خود ايمان ندارم چه انتظارى دارم كه مصداق عالم مطاع شوم، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آنقدر به آورده هايش ايمان دارد كه وقتى مى‌بيند ديگران ايمان نمى‌آورند و در راه ضلالت قرار دارند، مى‌خواهد دق كند و از بس كه عبادت مى‌كند پاهايش ورم مى‌كند: « «مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى‌»؛ ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه به زحمت افتى». [1]

شرط دومش اين است كه همانطور كه مى‌گويد عمل كند، اگر مى‌گويد زندگى ساده‌اى داشته باشيد، اوّل بايد از خود شروع كند، اگر از تقوا و راستگويى مى‌گويد اوّل خودش بايد عامل به آن باشد.

امام باقر عليه السلام مى‌فرمايد:

«عالِمٌ يُنْتَفَعُ بِعِلْمِه، أَفْضَل مِنْ سَبعينَ أَلْف عابدٍ

؛ عالمى كه از علمش استفاده شود بهتر از هفتاد هزار عابد است». [2]

مسأله مهم در ميان اهل علم تنها فرا گرفتن علم و عمل كردن به آن نيست، گرچه اين دو خوب و صحيح است امّا مسأله مهم اين است كه مردم از اين علم بهره‌اى ببرند و هم خود به تكامل برسند و هم اجتماع را به مسير سعادت رهنمون شوند.

علماى بزرگى داشتيم كه مظهر علم و تقوا بودند امّا مردم از علم آنها بهره‌اى نگرفتند و علم را با خود به قبر بردند و اين ضايعه بزرگى است. آنچه باعث مى‌شود كه عالم از هفتاد هزار عابد بالاتر شود، «ينتفع بعلمه» است و دليلش اين است كه عابد گليم خويش برون مى‌برد زآب و فقط خودش را نجات مى‌دهد اما عالم سعى مى‌كند كه بگيرد غريق را، و گاهى هزاران نفر به بركت علم او نجات پيدا مى‌كنند.

حالا چه كنيم كه «ينتفع بعلمه» بشويم و علم ما مورد بهره بردارى قرار بگيرد؟

چند راه وجود دارد:

اوّل: اينكه مسلّح به سلاح بيان و قلم شويم، چرا كه بيشتر، با اين دو روش‌

[1] طه، آيه 2.

[2] بحارالانوار، ج 2، ص 18؛ تحف‌العقول، حكمت 19.