انواع ذكر:

1. ذكر لفظى: زبان به ذكر خدا مشغول باشد.

2. ذكر قلبى: باطن آدمى مشغول به ذكر باشد. ذكر قلبى مى‌تواند با ذكر زبانى همراه باشد كه در اين صورت نورانيّت مضاعف مى‌شود.

3. ذكر عملى: عمل او به گونه‌اى باشد كه حكايت از شوق و محبّت به خداوند و تسليم و اطاعت نسبت به دستورات او داشته باشد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد: «ذكر خدا بايد در هر حال باشد و ذكر خدا، گفتن

«سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُللَّهِ ولا إلهَ إلّااللَّهُ وَاللَّه أكبَر»

نيست، بلكه وقتى با چيزى كه بر او حرام است روبرو گردد از خدا بترسد و آن را ترك كند». [1]

اوقات ذكر خدا:

1. هنگام برخورد با دشمن.

2. هنگام كارو كوشش.

3. زمان خشم.

رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد:

«اوْحى اللَّهُ الى نَبِىٍّ مِنْ انْبيائِهِ: ابْنَ آدَم اذكُرنى عِنْدَ غَضَبِكَ اذْكُرْكَ عِنْدَ غَضَبى‌

؛ خداوند به يكى از انبيائش فرمود: اى فرزند آدم مرا هنگام خشمت به ياد آور، من تو را هنگام خشمم به ياد مى‌آورم». [2]

4. در شادمانيها:

امام باقر عليه السلام مى‌فرمايد:

«فىِ التَّوراةِ مكتوبٌ: يا موسى اذْكُرنى فىِ خَلَواتِكَ وَ عِنْدَ سُرورِ لَذّاتِك اذْكُرْكَ عِنْدَ غَفَلاتِكَ‌

؛ در تورات نوشته شده اى موسى! در خلوتها مرا ياد كن و نيز در هنگام شاديهايت مرا ياد كن، تا من در هنگام لغزشهايت تو را به ياد آورم». [3]

[1] من لايحضره الفقيه، ج 4، ص 358.

[2] بحارالانوار، ج 75، ص 321.

[3] همان مدرك، ج 13، ص 328.