شد و بانوان مدينه را جهت گريستن بر حمزه دعوت كرد. [1] و به همين دليل بود كه حضرت زهرا عليها السلام در رحلت جانگداز رسول خدا صلى الله عليه و آله شبانه روز مى‌گريست‌ [2] وحضرت على بن الحسين عليهما السلام در شهادت پدر بزرگوارش ساليان دراز گريان بود. [3]

و لكن هر چند آثار مثبت گريه در پالايش روح انسان و حتّى تكامل آن و ديگر فوايد طبّى آن، قابل انكار نيست، ولى چنين تحليلى هرگز نمى‌تواند سرّ اين همه تأكيد و سفارش ائمّه اطهار عليهم السلام براى گريستن بر امام حسين عليه السلام و وعده ثواب‌هاى فراوان آن باشد. اين تحليل يك اشتباه بزرگ است، هر كس روايات اسلامى را در اين زمينه بخواند، مى‌داند هدف مهمّ ديگرى در كار بوده است.

2- درك ثواب و رسيدن به شفاعت اهل بيت عليهم السلام‌

در اين تحليل مردم براى استفاده از ثواب و رسيدن به شفاعت ائمّه اطهار عليهم السلام مجالس عزا به پا كرده و بر آنان مى‌گريند.

ضعف و سستى اين تحليل نيز به خوبى روشن است؛ زيرا فرض ثواب براى عملى، فرع وجود حكمت و مصلحت در نفس آن عمل است. تا عملى داراى مصلحت و حكمتى معقول نباشد ثوابى در بر نخواهد داشت. در اين مبحث ما به دنبال فلسفه عزادارى يعنى مصلحت و حكمت اين عمل هستيم. طبعاً سخن از ثواب كه در رديف معلولات حكم است نه علل آن، در اين مرحله جايى ندارد.

به علاوه، آيا ممكن است در طول تاريخ احساسات ميليون‌ها انسان را فقط به خاطر تحصيل ثواب تحريك كرد و آنان را گرياند؟ راستى اگر عشقى در كار نباشد و

[1]. وسائل الشيعة، ج 2، ص 70 و تاريخ طبرى، ج 2، ص 210.

[2]. بحارالانوار، ج 43، ص 155 و 175.

[3]. همان مدرك، ج 44، ص 284.