مى‌كردند و ديگر قبايل عرب نيز به آن تن مى‌دادند.

ولى با ظهور اسلام حشمت ظاهرى قريش در هر دو جبهه- اشرافيّت مادّى و رياست دينى- مورد تهديد جدّى قرار گرفت.

نخستين دعوت پيامبر اسلام در يكتاپرستى و اداى شهادتين خلاصه مى‌شد. ولى آرام آرام در كنار اين دعوت به ظاهر ساده، درخواست‌هاى ديگرى در زمينه عدالت اجتماعى و مساوات مردم در پيشگاه خدا و سپردن ولايت كعبه به پرهيزگاران عنوان شد. درخواستى كه با منافع و موقعيّت اجتماعى سران قريش- به ويژه رؤساى بنى‌اميّه چون ابوسفيان و ابوجهل- سخت ناسازگار بود.

دقّت در نخستين آيات سوره «همزه» كه در اوايل بعثت نازل شده است، مى‌رساند اسلام تا چه ميزان براى مال اندوزان و زورمندان ظالم، تهديد جدّى به شمار مى‌آيد.

«وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ* الَّذِى جَمَعَ مَالًا وَعَدَّدَهُ* يَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ* كَلَّا لَيُنْبَذَنَّ فِى الْحُطَمَةِ* وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْحُطَمَةُ ...»؛ واى بر هر عيب جوى هرزه زبان! همان كسى كه مال فراوان جمع كرده و شماره كرده است.

مى‌پندارد كه مال دنيا عمر ابديش خواهد بخشيد. چنين نيست! بلكه به يقين، به آتشى پرتاب مى‌شود و چه مى‌دانى چيست آتش سوزان!

اين زنگ‌هاى خطر چيزى نبود كه در گوش سران استثمارگر قريش خوشايند باشد.

از سوى ديگر نفوذ روزافزون پيامبر صلى الله عليه و آله در ميان قشر ضعيف يا متوسّط جامعه كه تا پاى جان در راه ايمان خود ايستادگى مى‌كردند، قريش را متوجّه اين خطر ساخت كه سلطه دينى آنان نيز به موازات سلطه اقتصادى آنها در برابر قوانين اسلام مورد تهديد قرار گرفته است.

اين بود كه به يك باره بغض و كينه‌هاى ديرينه آنان تركيد، به خصوص اين‌كه منافع نامشروع و موقعيّت اجتماعى خويش را در معرض نابودى مى‌ديدند. لذا با تمام‌