(238) حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتينَ‌ (239) فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَما عَلَّمَكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ‌

در انجام همه نمازها و (به خصوص) نماز وسطى‌ (نماز ظهر) كوشا باشيد! و از روى خضوع و اطاعت، براى خدا به پاخيزيد!

و اگر (به خاطر جنگ، يا خطر ديگرى) بترسيد، (نماز را) در حال پياده يا سواره انجام دهيد! اما هنگامى كه امنيت خود را باز يافتيد، خدا را ياد كنيد! (نماز را به صورت معمولى بخوانيد!) همان گونه كه خداوند، چيزهايى را كه نمى‌دانستيد، به شما تعليم داد.

شأن نزول:

شركت در نماز جماعت‌

جمعى از منافقان، گرمى هوا را بهانه براى ايجاد تفرقه در صفوف مسلمين قرار داده بودند و در نماز جماعت شركت نمى‌كردند و به دنبال آنها بعضى از مؤمنين نيز از شركت در جماعت خوددارى كرده بودند، و جماعت مسلمين كاهش يافت، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله از اين جهت ناراحت بود، حتى آنها را تهديد به مجازات شديد كرد.

لذا در حديثى از «زيد بن ثابت» نقل شده: پيامبر صلى الله عليه و آله در گرماى فوق العاده نيمروز تابستان نماز (ظهر) را با جماعت مى‌گزارد و اين نماز براى اصحاب و ياران سخت‌ترين نماز بود، به طورى كه گاه پشت سر پيامبر صلى الله عليه و آله يك صف يا دو صف بيشتر نبود، در اينجا فرمود: من تصميم گرفته‌ام خانه كسانى را كه در نماز ما شركت نمى‌كنند بسوزانم، آيه فوق نازل شد و اهميت نماز ظهر را (با جماعت) تأكيد كرد. [1]

اين تشديد نشان مى‌دهد: مسأله عدم شركت، تنها به خاطر گرمى هوا نبود، بلكه‌

[1] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير درّ المنثور»، ج 1، ص 301، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحار الانوار»، ج 79، ص 279؛ «تفسير قرطبى»، ج 3، ص 208، ذيل آيه مورد بحث؛ «بحر المحيط»، ج 2، ص 512، ذيل آيه مورد بحث.