(219) يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فيهِما إِثْمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما وَ يَسْئَلُونَكَ ماذا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ ا 220 فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى‌ قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَزيزٌ حَكيمٌ‌

درباره شراب و قمار از تو سؤال مى‌كنند، بگو: «در آنها گناه و زيان بزرگى است؛ و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بر دارد؛ (ولى) گناه آنها از نفعشان بيشتر است». و از تو مى‌پرسند: چه چيز انفاق كنند؟ بگو: «از مازاد نيازمندى خود». اين چنين خداوندآيات را براى شما روشن مى‌سازد؛ شايد انديشه كنيد!

(تا انديشه كنيد) درباره دنيا و آخرت! و از تو درباره يتيمان سؤال مى‌كنند، بگو: «اصلاح كار آنان بهتر است. و اگر زندگى خود را با زندگى آنان بياميزيد، (مانعى ندارد؛) آنها برادر (دينى) شما هستند». (و همچون يك برادر با آنها رفتار كنيد!) خداوند، مفسدان را از مصلحان، باز مى‌شناسد. و اگر خدا بخواهد، شما را به زحمت مى‌اندازد؛ زيرا اوتوانا و حكيم است.

شأن نزول:

پرسش درباره شراب و قمار و ايتام!

درباره شأن نزول آيه اوّل، گفته‌اند: گروهى از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله خدمتش آمده، عرض كردند: حكم شراب و قمار كه عقل را زائل و مال را تباه مى‌كند، بيان فرما!

آيه نخست نازل شد و به آنها پاسخ داد. [1]

و در شأن نزول آيه دوم، در «تفسير قمى» از امام صادق عليه السلام و در «مجمع البيان» از «ابن‌عباس» چنين نقل شده است:

[1] «مستدرك الوسائل»، ج 17، ص 83، ح 20813- 3؛ «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «زبدة البيان» محقق اردبيلى، ص 629؛ «اسباب نزول الآيات» واحدى نيشابورى، ص 44؛ تفاسير «بحر المحيط»، «رازى»، «آلوسى» و ...