(1) ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ (2) بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ (3) كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ فَنادَوْا وَ لاتَ حِينَ مَناصٍ‌

ص، سوگند به قرآنى كه داراى ذكر است (كه اين كتاب، معجزه الهى است).

ولى كافران گرفتار غرور و اختلافند!

چه بسيار اقوامى را كه پيش از آنها هلاك كرديم؛ و به هنگام نزول عذاب فرياد مى‌زدند ولى وقت نجات گذشته بود!

شأن نزول:

پاسخ دندان‌شكن به كفار قريش‌

در كتب تفسير و حديث، شأن نزول‌هاى مشابهى براى آيات آغاز اين سوره وارد شده است كه به يكى از آنها- كه مشروح‌تر و جامع‌تر است- در اينجا اشاره مى‌كنيم و آن حديثى است كه مرحوم «كلينى» از امام باقر عليه السلام چنين نقل مى‌كند:

«ابوجهل» و جماعتى از «قريش» نزد «ابوطالب»، عموى پيامبر صلى الله عليه و آله آمده گفتند:

فرزند برادرت، ما را آزار داده، و خدايان ما را نيز ناراحت ساخته است! او را بخوان و به او دستور ده، دست از خدايان ما بردارد، تا ما هم ناسزا به خداى او نگوئيم!

«ابوطالب»، كسى را خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله فرستاد، هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله وارد خانه شد، و به اطراف اطاق نگاه كرد، ديد كسى جز مشركان در كنار «ابوطالب» نيست، گفت:

السَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى:

«سلام بر كسانى كه پيرو هدايتند»!

پس از آن نشست، «ابوطالب» سخنان آنها را براى پيامبر صلى الله عليه و آله شرح داد.

پيامبر صلى الله عليه و آله در جواب فرمود:

أَ وَ هَلْ لَهُمْ فِي كَلِمَةٍ خَيْرٍ لَهُمْ مِنْ هَذَا يَسُودُونَ بِهَا الْعَرَبَ وَ يَطَئُونَ أَعْنَاقَهُمْ:

«آيا آنها حاضرند جمله‌اى را با من موافقت كنند و در سايه آن، بر تمام عرب پيشى گيرند و حكومت كنند»؟!

«ابوجهل»، (كه از اين سخن به وجد آمده بود و انتظار داشت، كليد حكومت بر