جمعى از مسلمانان هنگامى كه در «مكّه» بودند، و تحت فشار و آزار شديد مشركان قرار داشتند، خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله رسيده، عرض كردند: ما قبل از اسلام عزيز و محترم بوديم، اما پس از اسلام وضع ما دگرگون شد، آن عزت و احترام را از دست داديم، و همواره مورد آزار دشمنان قرار داريم، اگر اجازه دهيد با دشمن مى‌جنگيم تا عزت خود را بازيابيم.

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: من فعلًا مأمور به مبارزه نيستم، ولى هنگامى كه مسلمانان به «مدينه» آمدند و زمينه براى مبارزه مسلحانه آماده شد و دستور جهاد نازل گرديد، بعضى از آن افراد داغ و آتشين از شركت در ميدان جهاد مسامحه مى‌كردند، و از آن جوش و حرارت خبرى نبود، آيه فوق نازل شد و به عنوان تشجيع مسلمانان و ملامت از افراد مسامحه‌كار حقايقى را بيان نمود. [1]

ا 84 فَقاتِلْ في‌ سَبيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ اللَّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَ أَشَدُّ تَنْكيلًا

در راه خدا پيكار كن! تنها مسئول وظيفه خود هستى! و مؤمنان را (بر اين كار،) تشويق نما؛ اميد است خداوند از قدرت كافران جلوگيرى كند (حتى اگر تنها خودت به ميدان‌بروى)! و خداوند قدرتش بيشتر، و مجازاتش دردناك‌تر است.

شأن نزول:

جهاد و تشويق مؤمنان‌

در «تفسير مجمع البيان»، «قرطبى» و «روح المعانى» درباره شأن نزول اين آيه چنين آمده است: هنگامى كه «ابوسفيان» و لشكر قريش پيروزمندانه از ميدان احد بازگشتند، «ابوسفيان» با پيامبر صلى الله عليه و آله قرار گذاشت كه در موسم بدر صغرى‌ (يعنى‌

[1] «مجمع البيان»، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير تبيان»، ج 3، ص 261، ذيل آيه مورد بحث؛ «تفسير قرطبى»، ج 5، ص 281، ذيل آيه مورد بحث؛ «درّ المنثور»، ج 2، ص 184.