نسائى در سنن كبرى‌ از امير مؤمنان عليه السلام نقل مى‌كند كه فرمود: رسول گرامى صلى الله عليه و آله در «يوم الانذار» به حضار فرمود:

«يا بني عبد المطلب ... فأيّكم يبايعنى على أن يكون أخي و صاحبي و وارثي، فلم يقم إليه أحد فقمت إليه و كنت أصغر القوم، فقال: اجلس، ثمّ قال ثلاث مرّات؛ كلّ ذلك و أقوم إليه، فيقول اجلس حتى كان في الثالثة ضرب بيده على‌ يدي ثمّ قال: أنت أخي و صاحبي و وارثي و وزيري‌

؛ اى فرزندان عبد المطلّب كدام يك از شما دست بيعت به من مى‌دهد، تا برادر و همدم و وارث من باشد؟ كسى قيام نكرد و جواب نداد، پس من برخاستم در حالى كه كم‌سن‌ترين آن جمعيّت بودم. فرمود: بنشين.

سپس تا سه مرتبه سخنش را تكرار فرمود و در هر مرتبه تنها من برخاستم. فرمود: بنشين تا اينكه در مرتبه سوم دستش را به دست من زد و فرمود: تو برادر و همدم و وارث و وزير منى». [1]

ابن اثير نيز در الكامل‌ مى‌نويسد كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در «يوم الدار» خطاب به حضار به جاى «فأيّكم يبايعني‌» فرمود: «فأيّكم يؤازرنى‌؛ كدام يك از شما حاضر است كه وزير من باشد». [2]

نظير همين تعبير را علّامه طبرسى در جوامع الجامع‌ نيز نقل مى‌كند. [3]

ثانياً: اين نكته نيز قابل ترديد نيست كه پيامبر كارى به اين اهميّت (تشكيل حكومت) را از نزد خود انجام نمى‌داد و به يقين بر مبناى وحى بود «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‌* إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‌». [4] بنابراين بايد قبول كرد كه تشكيل حكومت با تمام شاخ و برگهايش در متن اسلام قرار داشت و بر اساس‌ «لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» [5] بايد در هر عصر و زمان، مسلمانان به تشكيل حكومت اسلامى بپردازند و به اقامه آن همّت گمارند كه اسلام بدون حكومت درختى بى‌شاخ و برگ است.

4. حكومت اسلامى بعد از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله‌

مى‌دانيم در امر خلافت و جانشينى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله در ميان مسلمين اختلاف نظر است.

پيروان اهل بيت معتقد به «نصّ» مى‌باشند و مى‌گويند: يكى از كارهاى مهم پيامبر صلى الله عليه و آله تعيين خليفه و رهبر سياسى اجتماعى براى مردم پس از خود مى‌باشد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در فكر رهبرى سياسى- اجتماعى پس از خود نيز بود و بر اين اساس، به منظور آنكه امّت، بعد از او احساس خلأ رهبرى نكند به امر خدا در صحراى غدير خم، على عليه السلام را به رهبرى و پيشوايى مردم، معرفى كرد و آنچه از جانب خدا در ضمن دو آيه شريفه‌ «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ» [6] و «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» [7] بر آن حضرت نازل گشت را بر مردم ابلاغ‌

[1]. سنن نسائى‌، ج 5، ص 126، ح 8451.

[2]. كامل ابن اثير، ج 2، ص 63.

[3]. جوامع الجامع‌، ذيل آيه 214 سوره شعراء.

[4]. نجم، آيات 4- 3.

[5]. احزاب، آيه 21.

[6]. مائده، آيه 67.

[7]. مائده، آيه 3.