مسالمت‌آميز امضا نمود و البتّه اين پيمان‌نامه‌ها همانند ميثاق بين المللى داراى اعتبار بود. پيامبر صلى الله عليه و آله قواى سه‌گانه‌اى از قوه مقنّنه و قوه قضائيّه و قوه مجريه بسيار قوى فراهم آورد و با استفاده از وحى الهى، پايه‌هاى حكومت مستحكمى را بنا نهاد و آنچنان به شئونات ادارى و اركان دولت، توجّه داشت كه ثابت مى‌كرد كه آن حضرت فقط يك رسول نيست بلكه يك سلطان و رئيس مملكت نيز هست». [1]

ب) مراسلات و ارتباطات برون مرزى‌

پيامبر صلى الله عليه و آله با شاهان، امپراطوران و سران سياسى بزرگ آن روز از راه نگارش نامه‌ها، ارتباط برقرار كرده آنان را دعوت به روى آوردن به دين خدا نمود.

آن حضرت در اين نامه‌ها با به كارگيرى برخى از جملات، از جمله‌

«أسْلِمْ تَسْلِم»

خاطرنشان مى‌كرد اگر اسلام را بپذيريد در حكومت خود ابقا خواهيد شد. [2] اين گونه پيامبر صلى الله عليه و آله به عنوان يك رئيس حكومتِ مقتدر سخن مى‌گفت. [3]

ج) امضاى معاهدات‌

امضاى تعهدنامه‌ها و پيمان‌نامه‌ها با سران قبايل، در راستاى همكارى و زندگى مسالمت‌آميز، يكى از جلوه‌هاى سيره سياسى- اجتماعى رسول خدا صلى الله عليه و آله بود. [4]

د) تشكيل و تنظيم لشكر

پيامبر حدود هشتاد برنامه دفاع نظامى در قالب «غزوه» و «سريه» انجام داده است كه بخش مهمّى از تاريخ زندگى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله را تشكيل مى‌دهد و بر هيچ كس اين امر پوشيده نيست.

ه) نصب كارگزاران‌

از جمله امورى كه از مسلّمات تاريخ است و در تمام كتب معتبر تاريخى ثبت شده، نصب امرا و استانداران و فرمانداران، از جانب پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله است. حافظ عراقى در كتاب‌ الفيه‌، استانداران پيامبر را در اشعار خود گنجانده است. [5] چنانكه علّامه مجلسى در بحار الأنوار فهرستى از فرمانداران و كارگزاران و ساير كادرهاى حكومتى حضرت را ذكر مى‌كند. [6] و ابن ادريس كتانى‌ در تراتيب الاداريّة اسامى چهارده تن را به عنوان «وزير» آورده است. [7]

جالب توجّه است كه آن حضرت تعبير به وزير را از گذشته‌اى دور (سال چهارم بعثت) در ارتباط با على عليه السلام بكار برد.

[1]. ر. ك: عبقرية الاسلام فى اصول الحكم‌، للدكتور منير العجلانى، ص 98- 90؛ مبادئ نظام الحكم فى الاسلام‌، للدكتور عبد الحميد متولى، ص 451 (مطابق نقل‌ الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 8، ص 6312).

[2]. تاريخ طبرى‌، ج 2، ص 291 و 295.

[3]. ر. ك: مكاتيب الرسول‌ (احمدى ميانجى)، ج 2، ص 285.

[4]. ر. ك: اضواء على سنة الرسول‌، ص 189؛ الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 8، ص 6312؛ مكاتيب الرسول‌، ج 1، ص 262.

[5]. ر. ك: أسد الغابه‌، ج 3، ص 126.

[6]. بحار الأنوار، ج 22، ص 249.

[7]. تراتيب الاداريه‌، ج 1، ص 17.