مذمت نكرد و از پرداختن به آن منع ننموده، آنچه كه مورد نكوهش مى‌باشد، مفاسدى- همانند استبداد و ستم و لذت‌جويى‌ها- است كه از سوى بعضى از حكومت‌ها دامنگير جامعه مى‌گردد». [1]

دكتر وهبه زحيلى در كتاب معروف خود «الفقه الاسلامى و ادلّته‌» از منظر فقهاى معروف مذاهب چهارگانه اهل سنّت در باب ضرورت تشكيل حكومت دينى مى‌نويسد: «اسلام، يك نظام دينى مدنى مترقّى است و وجود مسلمانان را با تشكيل دولت اسلامى ملازم مى‌شمارد و از مهمترين اركان هر دولتى، ايجاد اقتدار سياسى است تا همه افراد در برابر آن سر تعظيم فرود آورند لذا اكثر سردمداران فكرى اسلام از مذاهب اسلامى، اعمّ از اهل سنّت، مرجئه، شيعه و معتزله به لزوم تشكيل حكومت اذعان دارند».

وى سپس از ابن تيميه نقل مى‌كند كه او گفت:

«واجب است آدمى بدين نكته توجّه داشته باشد كه:

ولايت، بر امور جامعه (مردم) از مهم‌ترين واجبات دينى است زيرا مصلحت زندگى بنى آدم تأمين نمى‌شود مگر آنكه داراى تشكيلات سياسى اجتماعى باشند حتّى رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سه تن كه سفر مى‌كنند يكى بايد به عنوان مسئول امر انتخاب شود و ابن حزم گفته است همه گروه‌هاى مختلف اسلامى اتفاق نظر دارند كه انقياد و اطاعت از پيشواى عادل واجب است». [2]

از دقّت در فرازهاى فوق و ديدگاه‌هاى صاحب نظران اسلامى به دست مى‌آيد كه كسى در ضرورت تشكيل حكومت ترديدى ندارد.

فصل اوّل: حكومت در اديان الهى‌

از آيات قرآن كريم- كه بهترين و گوياترين سند براى انعكاس حقايق تاريخى است- به دست مى‌آيد كه پيامبران الهى، اهتمام ويژه‌اى نسبت به تأسيس حكومت الهى داشتند و همه آنان نسبت به حكومت جباران زمان خود معترض بودند و امّت خويش را به مبارزه با ظلم و بى‌عدالتى و بر پايى قسط و عدل- كه بدون ايجاد يك تشكل جمعى و تشكيل حكومت ميسر نيست- دعوت مى‌كردند.

به برخى از اين آيات اشاره مى‌كنيم:

1. « «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ ما پيامبران خود را با ادلّه و معجزات فرستاديم و بر ايشان كتاب و ميزان نازل كرديم تا مردم به عدالت قيام نمايند». [3]

روشن است كه اقامه «قسط» توسّط مردم جز با تشكّل آنان و تشكيل حكومت از ناحيه آنها ممكن نيست، و از همين قبيل است آيه‌ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ». [4]

2. « «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌

[1]. مقدّمه ابن خلدون، ص 192، فصل 26.

[2]. ر. ك: الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 8، ص 6314.

[3]. حديد، آيه 25.

[4]. نساء، آيه 135.