نيست؛ مخالفت با ظواهر آيات قرآن، و روايات مسلّم اسلامى، و وجود معارض.

طايفه دوّم: راه فرار از رباى «معاملاتى»

اين گروه از روايات، كه ضمّ ضميمه را راه چاره معرّفى مى‌كند، نيز فراوان است. به دو نمونه آن توجّه كنيد:

1- عبد الرحمن بن الحجاج، از امام صادق عليه السّلام چنين نقل مى‌كند:

كان محمّد بن المنكدر يقول لأبي عليه السّلام: يا أبا جعفر- رحمك اللّه- و اللّه انّا لنعلم انّك لو اخذت دينارا و الصّرف بثمانية عشر فدرت المدينة على أن تجد من يعطيك عشرين ما وجدته، و ما هذا إلّا فرار. فكان أبي يقول: صدقت و اللّه و لكنّه فرار من باطل إلى حقّ‌ [1]؛

محمّد بن منكدر به پدرم امام باقر عليه السّلام مى‌گفت: اى ابا جعفر- خدايت رحمت كند- اگر يك دينار به دست بگيرى، در حالى كه نرخ آن 18 درهم است، و تمام شهر مدينه را دور بزنى كه كسى آن را 20 درهم بخرد، خريدارى پيدا نمى‌كنى. بنابراين، اين كار (ضمّ ضميمه و قرار دادن يك دينار در مقابل صدها درهم مثلا) جز فرار از ربا نيست! پدرم همواره در جواب مى‌فرمود: راست مى‌گويى، ولى اين كار فرار از باطل به سوى حقّ است».

سند روايت: اين حديث از نظر سند اشكالى ندارد، و معتبر است.

دلالت روايت: از نظر دلالت نيز مشكلى در حديث به چشم‌

[1]. وسائل الشيعة، جلد 12، ابواب الصرف، باب 6، حديث 2.