«عشقى» كه معشوقش تنها در عالم رؤياها وجود دارد يك «عشق قلّابى» است؛ و در جهان طبيعت هيچ چيز قلابى وجود ندارد؛ تنها انحراف از مسير آفرينش است كه يك موجود قلّابى را جانشين يك واقعيت اصيل مى‌كند. (دقّت كنيد)

به هر حال، فطرت و نهاد آدمى بوضوح صدا مى‌زند كه سرانجام، صلح و عدالت، جهان را فرا خواهد گرفت؛ و بساط ستم برچيده مى‌شود؛ چرا كه اين خواست عمومى انسانها است.

2 انتظار عمومى براى يك مصلح بزرگ‌

تقريباً همه كسانى كه در اين زمينه مطالعه دارند متّفقند كه تمام اقوام جهان در انتظار يك رهبر بزرگ انقلابى به سر مى‌برند كه هر كدام او را به نامى مى‌نامند، ولى همگى در اوصاف كلّى و اصول برنامه‌هاى انقلابى او اتّفاق دارند.

بنابراين، بر خلاف آنچه شايد بعضى مى‌پندارند، مسأله‌ ايمان به ظهور يك نجاتبخش بزرگ، براى مرهم نهادن بر زخمهاى جانكاه بشريّت، تنها در ميان مسلمانان، و حتّى منحصر به مذاهب شرقى نيست، بلكه «اسناد و مدارك» موجود نشان مى‌دهد كه اين يك اعتقاد عمومى و قديمى، در ميان همه اقوام و مذاهب شرق و غرب است، اگر چه در پاره‌اى از مذاهب همچون اسلام تأكيد بيشترى روى آن شده است.

و اين خود دليل و گواه ديگرى بر فطرى بودن اين موضوع است.

در اينجا به قسمتى «كاملًا فشرده» از باز تاب اين عقيده در ميان اقوام‌