در قرن دوازدهم حدود ده نفر «مسيح‌هاى دروغگو» ظاهر گشتند- جمعى را به خود گرايش دادند- اين مطلب اسباب فتنه و جنگ شد و جمع كثيرى در آن معركه طعمه شمشير شدند. [1] آيا اينها سبب مى‌شود كه وجود مسيح را بكلّى ناديده بگيريم چرا كه از نام او سوء استفاده شده!

خامساً، همانطور كه در بحث انتظار مشروحاً گفته شد، اعتقاد به قيام مهدى براى افرادى كه حقيقت آن را دريابند نه تنها موجب ركود و تنبلى نيست، بلكه مايه اميدوارى و دلگرمى در برابر مشكلات و حوادث سخت زندگى است؛ همانطور كه اعتقاد به خدا و قدرت بى‌پايان او به انسان در برابر مشكلات نيرو مى‌بخشد، و پناهگاه مطمئنّى در برابر عوامل يأس و نوميدى ايجاد مى‌كند، اعتقاد به ظهور مهدى نيز چنين اثرى دارد و اصولًا انتظار قيام مهدى يك عامل نيرومند حركت و اصلاح جامعه است.

حال بعضى معنى اين قيام را درست درك نكرده و به تنبلى و شانه خالى كردن از زير بار مسئوليّت گرائيده‌اند، تقصير عدم درك صحيح آنها است همانگونه كه در مسئله اعتقاد به خدا و نفوذ قدرت بى‌پايان او در جهان هستى نيز چنين اشتباهى براى بعضى افراد بى‌اطّلاع پيدا شده است.

خلاصه اين كه، با اين بهانه‌هاى سست نمى‌توان از يك واقعيّت مسلّم دست برداشت.

[1]- قاموس مقدّس، ص 818.