شرح و تفسير

بيدار باشيد كه آزمون بزرگ در پيش است!

همان گونه كه در بالا اشاره شد و بعضى از مفسّران نهج البلاغه همچون «ابن ابى الحديد» به آن تصريح كرده‌اند، اين خطبه يكى از مهمترين خطبه‌هاى امام است كه پس از بيعت به خلافت ايراد فرمود و هشدارهاى مهمّى نسبت به مسائل آينده به مردم داد و راه نجات از خطرها و انحرافاتى كه ممكن است در پيش باشد را به آنها دقيقا نشان داد.

نخست براى بيان اهميّت مطلب مى‌فرمايد: «ذمّه‌ام در گرو اين سخنانى است كه مى‌گويم و من صدق آن را تضمين مى‌كنم» (ذمّتي بما اقول رهينة و انا به زعيم‌ [1]. اشاره به اين كه صدق اين گفتار و حقّانيّت آن را صد در صد تضمين مى‌كنم و خود را در گرو آن مى‌دانم و شما با اطمينان خاطر آن را بپذيريد و به آن پايبند باشيد.

ذكر اين تعبير براى جلب توجّه شنوندگان و اهميّت دادن به محتواى اين سخنان و جدّى گرفتن اين هشدارهاست.

سپس مى‌افزايد: «كسى كه عبرتهاى حاصل از سرگذشت پيشينيان، پرده را از مقابل چشم او نسبت به عقوبتهاى كه در انتظارش مى‌باشد بردارد (روح تقوا در او زنده‌

[1] «زعيم» از ماده «زعم» به گفته «راغب در مفردات» در اصل به معناى بيان سخنى است كه احتمال خلاف در آن مى‌رود سپس به شخصى كه كفالت چيز يا شخصى را مى‌كند «زعيم» گفته‌اند چون همواره در معرض اتّهام مى‌باشد و در جمله بالا «زعيم» به معناى كفيل و ضامن صدق و راستى آمده است، «زعامت» به معناى رهبرى و «زعيم» نيز گاه به معناى رهبر مى‌آيد چون متكفّل كارهاى مهم است.