شرح و تفسير

سرانجام عبرت‌انگيز آدم‌

در بحث گذشته سخن از آزمايش فرشتگان و ابليس بود و در اين جا در واقع سخن از آزمون آدم و سرانجام اين آزمون است.

از آيات قرآن به خوبى استفاده مى‌شود كه آدم براى زندگانى در زمين آفريده شده است. در آيه 30 سوره بقره مى‌فرمايد: «إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»، من در زمين نماينده‌اى قرار مى‌دهم» و نيز از آيات قرآن استفاده مى‌شود كه منظور از زمين در اين جا محلّى غير از بهشت بود (بهشت به هر معنى كه باشد) زيرا در آيه 36 بقره مى‌خوانيم: «قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى‌ حِينٍ»، به آنها (آدم و همسرش و شيطان) گفتيم همگى فرود آييد در حالى كه بعضى دشمن ديگرى خواهيد بود و براى شما در زمين تا مدّت معيّنى، قرارگاه خواهد بود».

ولى به هر حال لازم بود كه آدم دورانى از آزمايش الهى را تجربه كند و به مفاهيمى همچون امر و نهى و تكليف و اطاعت و عصيان و پشيمانى و توبه، آشنا گردد و دشمن خود را به خوبى در عمل بشناسد، لذا خداوند او را به بهشت فرستاد و بهره‌گيرى از همه نعمتهاى عالى آنجا را براى او مباح شمرد، تنها او را از نزديك شدن به درختى نهى كرد ولى وسوسه‌هاى شيطان و مكر و فريب او سرانجام مؤثّر شد و آدم مرتكب ترك اولى گرديد، از شجره ممنوعه خورد و از لباسهاى بهشتى خارج شد، اين امر سبب بيدارى و بازگشت او به سوى خدا گشت و از در توبه در آمد، لطف الهى شامل حالش شد و چگونگى توبه كردن را به او آموخت و سپس توبه‌اش را پذيرا گشت و وعده بازگشت به بهشت را به او داد، ولى اثر وضعى اين كار، دامان او را گرفت و از آن زندگى پر نعمت و مرفّه بهشت‌