بند كشد» (بغير عمد [1] يدعمها [2] و لا دسار ينظمها [3]).

سرانجام پنجمين و آخرين مرحله فرا رسيد: «خداوند آسمانها را به زينت كواكب و نور ستارگان درخشنده بياراست» (ثمّ زيّنها بزينة الكواكب و ضياء الثّواقب‌ [4]).

«و در آن چراغى روشن و نورافشان (خورشيد تابان) و ماهى روشنگر در مدارى متحرّك و سقفى گردان و صفحه‌اى جنبنده به حركت در آورد» (و اجرى فيها سراجا مستطيرا [5] و قمرا منيرا في فلك دائر و سقف سائر و رقيم‌ [6] مائر).

نكته‌ها

1- تطبيق اجمالى اين گفتار بر نظرات امروز

دانشمندان امروز در باره پيدايش جهان نظريّاتى دارند كه از حدود فرضيه‌ها تجاوز نمى‌كند زيرا هيچ كس در ميلياردها سال قبل وجود نداشت تا چگونگى‌

[1] «عمد» (بر وزن سبد) و «عمد» (بر وزن شتر) هر دو جمع «عمود» به معناى ستون است.

[2] «يدعم» از مادّه «دعم» (بر وزن فهم) به معناى بر پا نگه‌داشتن چيزى است و «دعام» و «دعامة» به معناى چوبهايى است كه به وسيله آن داربست را بر پا مى‌دارند و به هر چيز و شخص برپا دارنده نيز اطلاق مى‌شود.

[3] «دسار» به معناى ميخ و همچنين به معناى ريسمانى است كه چيزى را با آن محكم مى‌بندند.

[4] «ثواقب» از مادّه «ثقب» (بر وزن سقف) به معناى سوراخ كردن، پاره نمودن و نفوذ در چيزى است و به ستارگان درخشان از اين جهت «ثواقب» گفته مى‌شود كه گويى نورشان چشم را سوراخ كرده و در آن نفوذ مى‌كند و يا اين كه نور آنها از آسمان گذشته و به ما مى‌رسد.

[5] «مستطير» از مادّه «طير» در اصل به معناى سبك بودن چيزى در هواست سپس به معناى هر چيز سريع و همچنين پرندگان آمده است و «مستطير» به معناى پراكنده و گسترده است. اين واژه به طلوع صبح هنگامى كه نور آن در افق پخش مى‌شود نيز اطلاق مى‌گردد.

[6] «رقيم» از مادّه «رقم» (بر وزن رزم) در اصل به معناى خط و كتابت است و رقيم به معناى كتاب آمده است. به صفحه آسمان به خاطر اين كه همچون صفحه كتابى است كه با نقوش ستارگان پر شده نيز رقيم گفته مى‌شود (مقاييس اللغة، مفردات و لسان العرب).