نكته هدايت فطرى و تكوينى تمامى موجودات جهان‌

آنچه در جمله‌هاى بالا از كلام مولا (ع) آمده است اشاره به نكته مهمى دارد كه در قرآن مجيد نيز مكرّر بر آن تأكيد شده است و آن اين كه همه موجودات جهان خلقت و مادّه، داراى زمان‌بندى خاصّى است و در عين وجود تضادّ و اختلاف در آنها، با يكديگر هماهنگى دارد و همديگر را تكميل مى‌كنند و همواره با يك نظم درون ذاتى و برون ذاتى، هدايت مى‌شوند و به صورت كاروانى هماهنگ و همگام به سوى هدف نهايى در حركتند، از مسير خود منحرف نمى‌شوند و دقيقا به سوى مقصد پيش مى‌روند.

برگ و بار درختان در فصل بهار و تابستان، پژمردگى و خشكى آنها در پاييز و زمستان، حركت خورشيد در برجهاى دوازده‌گانه، چگونگى نظام شب و روز و حركت زمين به دور خود و همچنين قواى درونى و برونى انسان، همگى گواه بر اين هدايت تكوينى الهى هستند همان گونه كه قرآن از زبان موسى (ع) مى‌فرمايد:

«رَبُّنَا الَّذِي أَعْطى‌ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‌»، پروردگار ما كسى است كه به هر چيز آفرينش ويژه‌اش را داد سپس هدايت فرمود» [1] و نيز مى‌فرمايد: «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها»، (توحيد و اسلام) فطرتى است كه خداوند انسانها را بر آن آفريده است» [2] و نيز مى‌فرمايد: و ان من شي‌ء الا عندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم‌، خزاين همه چيز نزد ماست و جز به مقدار معلوم (و مطابق نظم و حساب خاص) آن را نازل نمى‌كنيم». [3]

[1] سوره طه، آيه 50.

[2] سوره روم، آيه 30.

[3] سوره حجر، آيه 21.