وجود دارد كه اصول كلّى و تمام جزئيات آيين دادرسى اسلام، شرايط قاضى، شرايط شهود؛ طرز اقامه دعوا، دلايلى كه طرفين دعوا مى‌توانند به آن استناد جويند، و مانند اينها به طور مشروح مورد بررسى قرار گرفته است. براى پى بردن به گوشه‌اى از اين دستورات، و نيز اهميّتى كه اسلام به مقام ارجمند قاضى مى‌دهد، كافى است به چند دستور زير كه اميرمؤمنان على عليه السلام در فرمان معروفى كه به مالك اشتر استاندار مصر نوشته توجه كنيم:

«براى تصدّى مقام قضاوت و دادرسى ميان مردم، كسى را انتخاب كن كه:

از همه مردم از نظر علم، تقوا و فضيلت برتر باشد.

تراكم قضايا و هجوم مسائل گوناگون او را به تنگنا نيفكند.

به هنگام مراجعات مكرر ارباب دعوا، ناراحت و تنگ حوصله نشود.

اگر خطا و اشتباهى از او سر زد در اشتباه و خطاى خود اصرار نورزد.

و از بازگشت به سوى حق آزرده خاطر نگردد.

آزمند و طمعكار نباشد.

نظرات سطحى و مطالعات ابتدايى، او را از تعمّق و باريك بينى در امور باز ندارد.

در موارد مشكوك احتياطش از همه بيشتر، در استناد به دليل از همه كوشاتر، در برابر مراجعات مكررّ ارباب رجوع و متداعيان از همه پر حوصله‌تر، در كشف حقايق امور شكيباتر، و به هنگام روشن شدن حق‌