قابل توجّه اين كه در شأن نزول اين آيه آمده است كه مردى به نام «جُنْدَب بن زُهِيْر خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض كرد من كارهايم را براى خدا به جا مى‌آورم و هدفم رضاى اوست امّا هنگامى كه مردم از آن آگاه مى‌شوند مسرور و شاد مى‌شوم؛ پيامبر فرمود:

«انَّ اللَّهَ طَيِّبٌ وَ لايَقْبَلُ الَّاالَطَيِّبَ وَ لايَقْبَلُ ما شُورِكَ فيهِ؛

خداوند پاك است و جز عمل پاك را نمى‌پذيرد و عملى كه غير او در آن شركت داده شود مقبول او نخواهد بود!» سپس آيه فوق نازل شد. [1]

در شأن نزول ديگرى آمده است كه مردى خدمتش عرض كرد: «من جهاد فى سبيل اللَّه را دوست دارم و در عين حال دوست دارم مردم موقعيّت مرا در جهاد بدانند.» در اين هنگام آيه فوق نازل شد. [2]

شبيه همين معنى در مورد انفاق در راه خدا و صله رحم نيز نقل شده است‌ [3] و نشان مى‌دهد كه آيه بالا بعد از سؤالات گوناگون در مورد اعمال آلوده به اهداف غير خدائى نازل شده است و ريا كار به عنوان مشرك و كسى كه ايمان محكمى به آخرت ندارد، معرفى گرديده است.

در حديث ديگرى نيز از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم كه فرمود:

«مَنْ صَلّى‌ يُرائِى‌ فَقَدْ اشْرَكَ وَ مَنْ صامَ يُرائى فَقَدْ اشْرَكَ وَ مَنْ تَصَّدقَ يُرائى فَقَدْ اشْرَكَ ثُمَّ قَرَءَ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ ...؛

كسى كه نماز را به خاطر ريا بخواند مشرك شده و كسى كه روزه را براى ريا به جا آورد مشرك شده و كسى كه صدقه و انفاق را براى ريا انجام دهد مشرك شده سپس آيه: فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ ... را تلاوت فرمود.» [4]

در سومين آيه، ريا را يكى از اعمال منافقان شمرده مى‌فرمايد: «منافقين مى‌خواهند خدا را فريب دهند در حالى كه او آنها را فريب مى‌دهد و هنگامى كه به نماز مى‌ايستند از روى كسالت است و در برابر مردم ريا مى‌كنند و خدا را جز اندكى ياد نمى‌كنند!»

(انَّ الْمُنافِقينَ يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خَادِعُهُمْ وَ اذَا قامُوا الَى الصَّلوةِ قَامُوا كُسَالى‌ يُرآؤُنَ النَّاسَ‌

[1]. تفسير قرطبى، جلد 6، صفحه 4108، و 4109

[2]. تفسير قرطبى، جلد 6، صفحه 4108، و 4109

[3]. تفسير قرطبى، جلد 6، صفحه 4108، و 4109

[4]. الدّر المنشور (طبق تفسير الميزان، جلد 13، صفحه 407)