از تقسيم‌هايى كه از مجموع آيات قرآن استفاده مى‌شود اين است كه اصول اخلاق را مى‌توان در چهار بخش خلاصه كرد:

1- مسائل اخلاقى در ارتباط با خالق‌

2- مسائل اخلاقى در ارتباط با خلق‌

3- مسائل اخلاقى در ارتباط با خويشتن‌

4- مسائل اخلاقى در ارتباط با جهان آفرينش و طبيعت‌

مسأله شكرگزارى (شكر منعم) و خضوع در مقابل خداوند و رضا و تسليم در برابر فرمان او و مانند اينها، جزء گروه اوّل است.

تواضع و فروتنى، ايثار و فداكارى، محبّت و حسن خلق، همدردى و همدلى و مانند آن، از گروه دوم مى‌باشد.

پاكسازى قلب از هرگونه ناپاكى و آلودگى، و مدارا با خويشتن در برابر تحميل و فشار بر خود و امثال آن، از گروه سوم است.

عدم اسراف و تبذير و تخريب مواهب الهى و مانند آن، از گروه چهارم است.

همه اين اصول چهارگانه، شاخه‌هايى در قرآن مجيد دارد كه در بحثهاى موضوعى آينده در تك تك مباحث اخلاقى به آن اشاره خواهد شد.

البتّه اين شعب چهارگانه با شعب چهارگانه‌اى كه در كتاب‌ «اسفار» فيلسوف معروف‌ «ملّاصدرا شيرازى» و پيروان مكتب او آمده است، متفاوت است. آنها مطابق روش معروف خود كه انسان را در مسير سعادت به مسافرى تشبيه مى‌كنند و مسائل خودسازى را به سير و سلوك تعبير مى‌نمايند، براى انسان چهار سفر قائل شده‌اند:

او مى‌گويد سالكان از عرفا و اولياء اللَّه چهار سفر دارند:

1- سفر از خلق به سوى حق‌

(السّفر من الخلق الى الحقّ)

2- سفر به حق در حق‌

(السّفر بالحقّ فى الحقّ)

3- سفر از حق به سوى خلق به وسيله حق‌

(السّفر من الحقّ الى الخلق بالحقّ)

4- سفر به حق در خلق‌

(السّفر بالحقّ فى الخلق)

ناگفته پيداست كه اين سفرهاى اربعه يا مراحل چهارگانه خودسازى و سير و سلوك‌