معيّنى اداره مى‌شود و در ميان دستگاه‌ها و پديده‌هاى آن، همكارى و هماهنگى حيرت‌انگيزى برقرار است؛ هر موجودى در مسيرى معيّن و به سوى هدفى مشخّص، پيش مى‌رود و همه از يك نظام شگفت‌آور- كه سراسر جهان هستى را فرا گرفته- حكايت مى‌كنند.

كبرى: هر دستگاه و پديده‌اى كه چنين باشد نمى‌تواند معلول تصادف (علل فاقد شعور و عوامل بى عقل و هدف) باشد و هميشه نظم، از يك منبع عقل، شعور، علم، هدف و قدرت حكايت مى‌كند و اين موضوع نيز با چند دليل و بيان به طور كامل روشن گرديد.

نتيجه:

تمام موجودات و دستگاه‌هاى كوچك و بزرگ جهان، معلول يك مبدأ بزرگ علم و قدرت است كه از روى هدف و اراده مشخّصى، چرخ‌هاى عظيم آفرينش را به گردش در آورده است و در پشت دستگاه حيرت‌آور مجموعه علل و قوانين طبيعت، آفريدگار و خداى دانا و توانايى وجود دارد كه سرچشمه هستى جهان و پديدآورنده تمام علّت‌ها و نظم دهنده تمام قوانين عالم است.

كسانى كه با ديده‌اى باز و فكرى روشن، گوشه‌اى از جهان پهناور آفرينش را مطالعه مى‌كنند، به خوبى اين حقايق روشن را در مى‌يابند و نواى دلنشين و آهنگ روح پرور توحيد را از دل ذرّات جهان به گوش جان مى‌شنوند. آرى، سراسر طبيعت و جهان، نمايشگاه وجود، قدرت و علم خدا و هر ذرّه بى مقدار، كتاب بزرگى از توحيد وخداشناسى است. همه آنها به ما درس توحيدومعرفت مى‌آموزند. كيست‌كه چنين حقايقى را بنگرد و دل او سرشار از ايمان، معرفت، عشق و محبّت نگردد؟!!

حتّى بسيارى از دانشمندانى كه به ظاهر مادّى هستند، در دل مؤمنند، زيرا چگونگى اعمال آنان به چنين مطلبى گواهى مى‌دهد. آنها در بررسى‌ها، مطالعات علمى و آزمايش‌هاى خود با الهام فكرى و عقل تجربى، به نظم و حساب دقيقى در جهان و تمام پديده‌هاى آن ايمان دارند؛ چون هنگامى كه به مطلبى در دل اتم يا