باب يكم: حكمت‌هاى عقلى و علمى‌

فصل يكم: عقل‌

1/ 1 خلقت عقل‌

1. الخصال‌ به سندش، از امام حسين، از امام على عليهما السلام: پيامبر خدا فرمود: «خداوند عز و جل، عقل را از نور اندوخته نهفته در علم پيشين خود كه حتّى پيامبران فرستاده شده و فرشتگان مقرّب را نيز از آن آگاه نكرده است، آفريد و علم را جان او، فهم را روح او، زهد را سرِ او، حيا را چشمان او، حكمت را زبان او، دلسوزى را همّت (/ دهان) او و رحمت را دل او قرار داد و سپس، آن را با ده ويژگى پُر و نيرومند ساخت: با يقين، ايمان، راستى، آرامش، اخلاص، مدارا، بخشش، قناعت، تسليم، و سپاس‌گزارى.

سپس خدا به او فرمود:" عقب بيا". پس عقب آمد و سپس به او فرمود:" جلو بيا". جلو آمد و سپس به او فرمود:" سخن بگو".

پس گفت: ستايش، خدايى را كه نه ضدّى دارد و نه همتايى؛ نه مانندى و

نه همسانى، نه هم‌سنگى دارد و نه شبيهى؛ آن كه هر چيز در برابر عظمتش خاضع است.

پس خداى تبارك و تعالى فرمود:" به عزّت و جلالم سوگند كه آفريده‌اى از تو نيكوكارتر نيافريدم. نه از فرمان من فرمان‌بردارتر، و نه والاتر و شريف‌تر و عزيزتر از تو.

به سبب [وجود] تو، مؤاخذه و عطا مى‌كنم و با تو، يكتا شمرده شده و پرستيده مى‌شوم و با تو، خوانده شده، به من، اميد برده مى‌شود و به وسيله تو، جستجو مى‌شوم و با تو از من مى‌ترسند و مى‌هراسند و ثواب و عقاب، به دست توست".

پس عقل در اين هنگام، به سجده افتاد و هزار سال در سجده مانْد.

پروردگار تبارك و تعالى فرمود:" سرت را بلند كن و بخواه، كه داده مى‌شود و شفاعت كن، كه شفاعت مى‌شود".

عقل، سر بلند كرد و گفت: خداى من! از تو مى‌خواهم شفاعت مرا براى هر كس كه مرا در او قرار دادى، بپذيرى.

خداى بزرگ بِشْكوه، به فرشتگانش فرمود:" شما را گواه مى‌گيرم كه من، او را براى هر عاقلى شفيع كردم"».