دانشمندان، در معناى اين كلمه، 29 قول دارند كه برخى از آنها به هم نزديك است و پاره‌اى از عالمان، بيشتر اين معانى را اصطلاحى مى‌دانند كه قائل به آن، به مصداق مهمّ «حكمت»، بسنده كرده و همان را در معناى آن آورده است؛ وگرنه در اصل، از مصدر «احكام» است كه به معناى استوارى در علم، گفتار و كردار و يا همه اينهاست.

بنا بر اين، از منظر واژه‌شناسى، كلمه «حكمت»، حاكى از نوعى استوارى و اتقان است و به هر چيز استوار و نفوذناپذير، اعم از مادّى و معنوى، اطلاق مى‌گردد.

حكمت، در قرآن و حديث‌

واژه «حكمت»، بيست بار در قرآن كريم آمده است و خداوند متعال، در اين كتاب آسمانى، 91 بار، خود را با صفت «حكيم»، ستوده است.[1]

تأمّل در موارد كاربرد اين واژه در متون اسلامى، نشان مى‌دهد كه حكمت، از نگاه قرآن و حديث، عبارت است از: مقدّماتِ محكم و استوار علمى، عملى و روحى براى نيل به مقصد والاى انسانيت. آنچه احاديث اسلامى در تفسير «حكمت» آورده‌اند، در واقع، مصداقى از مصاديق اين تعريف كلّى است.

اقسام حكمت‌

بر پايه آنچه در تعريف كلّى «حكمت» ذكر كرديم، حكمت از نگاه قرآن و حديث، به سه نوع تقسيم مى‌شود: حكمت علمى، حكمت عملى و حكمت حقيقى.

اين تقسيم‌بندى و نام‌گذارى، بر اساس تأمّل در كاربردهاى واژه حكمت در

[1] صفت« حكيم» در قرآن، 36 بار همراه با صفت« عليم»، 47 بار با صفت« عزيز»، چهار بار با صفت« خبير» و يك بار همراه هر يك از صفات« توّاب»،« حميد»،« علىّ» و« واسع»، آمده است.